Τα επιδόματα εορτών Χριστουγέννων 2023 Βασ. Γαμβρούδη, τ. Δ/ντή Υπ. Εργασίας Διάγραμμα περιεχομένων 1. Νομοθεσία - Γενικό πλαίσιο 2. Χρονική διάρκεια υπολογισμού * Προϋποθέσεις καταβολής * Τρόπος υπολογισμού * Αμειβομένων με μισθό * Αμειβομένων με ημερομίσθιο * Εποχιακές εργασίες * Συμβάσεις έργου * Συμβάσεις ορισμένου χρόνου * Αμειβόμενοι με ποσοστά * Δημόσια έργα 3. Ειδικές μορφές απασχόλησης * Μερική απασχόληση * Διαλείπουσα εργασία * Εκ περιτροπής εργασία * Διαθεσιμότητα * Πρακτικώς ασκούμενοι σπουδαστές * Άκυρος σύμβαση εργασίας 4. Αποδοχές επί των οποίων υπολογίζεται το επίδομα * Νόμιμες αποδοχές * Τακτικές αποδοχές * Καταβαλλόμενες αποδοχές * Αξία τροφής * Οδοιπορικά έξοδα * Εκτός έδρας αμοιβή * Επίδομα παραγωγικότητας (PRIM) * Eπίδομα ισολογισμού * Επίδομα αδείας * Υπερωρίες - Κυριακές - νύκτες κλπ 5. Χρόνοι που υπολογίζονται ως απασχόληση * Εξαρτημένη εργασία * Χρόνος ασθενείας * Χρόνος τοκετού * Χρόνος υπερημερίας * Χρόνος επίσχεσης εργασίας 6. Χρόνοι που δεν υπολογίζονται * Άδεια άνευ αποδοχών * Αδικαιολόγητες απουσίες * Χρόνος στράτευσης * Απεργία * Συνδικαλιστική άδεια * Ειδική άδεια μητρότητας * Χρόνος ασθενείας (για όσο επιδοτήθηκε) * Χρόνος πρακτικής άσκησης σπουδαστών 7. Χρόνος καταβολής επιδόματος 8. Τμηματική καταβολή 9. Παραίτηση από αξίωση 10. Θάνατος μισθωτού 11. Περιορισμός επιδόματος Χριστουγέννων 100πλάσιο ημερομισθίου ΕΓΣΣΕ 12. Συμψηφισμός 13. Παραγραφή αξιώσεως 14. Κυρώσεις για μη χορήγηση * Ποινικές κυρώσεις * Διοικητικές κυρώσεις 15. Ειδικές κατηγορίες μισθωτών * Σερβιτόροι και βοηθοί * Κουρεία- Κομμωτήρια * Οικοδόμοι * Οικόσιτοι μισθωτοί * Δικηγόροι * Οδηγοί ταξί - Αγοραία * Δημόσιοι Υπάλληλοι * Ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί * Αποκλειστικοί Νοσοκόμοι * Αναστολή εργασίας λόγω κορωνοϊού 16. Ασφαλιστικές εισφορές * Ποσοστά * Απόδοση στους ασφαλιστικούς φορείς * Πλαφόν 17. Παραδείγματα 18. Πίνακες * 1ος πίνακας για αναλογία επιδόματος των απασχοληθέντων για μικρότερο χρονικό διάστημα * 2ος πίνακας για εξεύρεση πρόσθετου επιδόματος, λόγω απασχόλησης κατά Κυριακές, αργίες, νύκτες. 1. Νομοθεσία Όλοι οι μισθωτοί που αμείβονται με μισθό ή ημερομίσθιο δικαιούνται από τους πάσης φύσεως εργοδότες επίδομα εορτών (Πάσχα & Χριστουγέννων). Σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.1082/80 και της σε εκτέλεσής του κοινής υπουργ. αποφάσεως αριθ. 19040/81 καθορίζεται πάγια το σύστημα υπολογισμού των επιδομάτων εορτών, ως έκτακτη οικονομική ενίσχυση των μισθωτών που απασχολούνται με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου και εξαρτημένη εργασία, ορισμένου και αορίστου, σε πάσης φύσεως εργοδότες του ιδιωτικού τομέα. Οι μισθωτοί, λειτουργοί και υπάλληλοι του Δημοσίου, ΝΠΔΔ και ΟΤΑ δεν δικαιούνται αυτό το επίδομα εορτών, αφού με το Ν.4093/12 καταργήθηκε η καταβολή του. Από τον ίδιο πιο πάνω νόμο προβλέπεται η μετονομασία αυτών από Δώρα εορτών σε επιδόματα. 2. Υπολογισμός Έτσι το επίδομα Χριστουγέννων είναι ίσο με ένα μηνιαίο μισθό για τους αμειβόμενους με μισθό και με 25 ημερομίσθια για τους αμειβόμενους με ημερομίσθιο. Το ανωτέρω επίδομα καταβάλλεται στο ακέραιο εφόσον η σχέση εργασίας διήρκεσε ολόκληρη την χρονική περίοδο που είναι για τα Χριστούγεννα από 1 Μαΐου μέχρι 31 Δεκεμβρίου κάθε χρόνου. Εάν όχι καταβάλλεται αναλογία που είναι: 2/25 ή 2 ημερομίσθια για κάθε 19ήμερο σχέσεως εργασίας και για χρονικό διάστημα μικρότερο του 19ημέρου δικαιούνται ανάλογο κλάσμα. Για τον υπολογισμό λαμβάνεται υπόψη ο τρόπος αμοιβής (μισθός ή ημερομίσθιο) και όχι η ιδιότητα (υπάλληλος - εργάτης) Οι απασχολούμενοι στα δημόσια, δημοτικά και κοινοτικά έργα, τις εποχιακές εκτελούμενες εργασίες, καθώς και οι μισθωτοί που απασχολούνται με σχέση εργασίας ορισμένου χρόνου ή για εκτέλεση ορισμένου έργου δικαιούνται ως επίδομα Χριστουγέννων 1 ημερομίσθιο για κάθε 8 πραγματοποιηθέντα ημερομίσθια μέσα στην πιο πάνω χρονική περίοδο. Για ολιγότερα των 8 ημερομίσθια δικαιούνται ανάλογα κλάσμα, ως επίδομα. Η Υπουργική απόφαση αναφέρει τα Δημόσια, Δημοτικά ή Κοινοτικά έργα και τους απασχολουμένους σ' αυτά. Εάν οι μισθωτοί ανήκουν στους οργανισμούς αυτούς δεν δικαιούνται επιδόματος Χριστουγέννων, αφού, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω έχουν καταργηθεί με το ν.4093/12. Εάν όμως οι μισθωτοί αυτοί ανήκουν σε διάφορους εργολάβους, αναδόχους έργων, κατασκευαστικές εταιρείες κλπ, οι οποίοι με διαγωνισμό ή ανάθεση εκτελούν έργα του Δημοσίου, ΝΠΔΔ και ΟΤΑ, τότε δικαιούνται το επίδομα Χριστουγέννων από τους κατασκευαστές των έργων. Επί ωρομισθίων υπολογίζεται ο μέσος όρος των αποδοχών. 3. Ειδικές περιπτώσεις απασχόλησης α) Μερική απασχόληση Οι εργαζόμενοι που απασχολούνται με το σύστημα της Μερικής απασχόλησης, εάν απασχολούνται καθημερινά με λιγότερες ώρες από εκείνους των πλήρως απασχολουμένων, θα λάβουν ως επίδομα τόσα ημερομίσθια, όσα τριακοστά του μισθού λαμβάνει και ο πλήρως απασχολούμενος, με βάση όμως τις μειωμένες αποδοχές του, αναλόγως του χρόνου απασχόλησης. β) Διαλείπουσα εργασία Ως διαλείπουσα απασχόληση νοείται εκείνη η οποία, ως εκ της φύσεως ή των συνθηκών εργασίας, ή δυνάμει όρων ατομικής συμβάσεως εργασίας, δεν παρέχεται καθ' όλες τις εργάσιμες ημέρες του μηνός, ασχέτως ωρών ημερησίας απασχόλησης, δηλαδή έχει ενδιάμεσες ή περιοδικές διακοπές. Όσοι απασχολούνται όχι καθημερινά, αλλά με διαλείπουσα εργασία θα λάβουν ως επίδομα 1 ημερομίσθιο, για κάθε 8 πραγματοποιηθέντα, μέσα στο χρονικό διάστημα από 1/4 έως 31/12. γ) Εκ περιτροπής εργασία Εκ περιτροπής εργασία είναι η εργασία η οποία παρέχεται εναλλάξ με πλήρες όμως ωράριο κατά τις ημέρες απασχόλησης. Διαρκούντος του χρόνου αποχής του μισθωτού η σύμβαση εργασίας τελεί σε αναστολή, οπότε ούτε ο εργαζόμενος υποχρεούται να εργασθεί, αλλά ούτε και ο εργοδότης να καταβάλει το νόμιμο μισθό. Εάν το σύστημα αυτό το επιβάλλει ο εργοδότης, σύμφωνα με το Ν.3899/10 ο υπολογισμός του επιδόματος Χριστουγέννων θα γίνει μόνο για τις ημέρες που παρέχει εργασία. Για τις ημέρες μη απασχολήσεώς του θα υπολογισθούν οι ημέρες εκείνες που τυχόν υπάρχει καταβολή αποδοχών. Με το σύστημα της εκ περιτροπής εργασίας εργάσθηκαν α) ένας υπάλληλος με πλήρη μισθό 1200 ευρώ και β) ένας εργατοτεχνίτης με ωρομίσθιο 6,40 ευρώ. Και οι δύο εργάσθηκαν 90 ημέρες επί 8 ώρες ημερησίως. Το επίδομα Χριστουγέννων για κάθε αντίστοιχο περίπτωση είναι: 1. Για υπάλληλο Το ωρομίσθιό του είναι 7,0 ευρώ (1200x0,006=7,20) Επίδομα Χριστουγέννων 90 ημέρ.:8=11,25 των 25 του μισθού =540 ευρώ 2. Για εργατοτεχνίτη Το πλήρες ημερομίσθιό του είναι 6,40:0,15=42,66 ευρώ Επίδομα Χριστουγέννων 90x8=720:8=9x0,15=13.50 ημερομίσθια δηλ. 13,50x42,66=575,91 ευρώ. δ) Διαθεσιμότητα Ο θεσμός της Διαθεσιμότητας προβλέπεται από το N.3846/10 άρθρ. 4. Σε περίπτωση περιορισμού της οικονομικής δραστηριότητας της επιχείρησης μπορεί ο εργοδότης, αντί της καταγγελίας, να θέσουν εγγράφως το προσωπικό σε διαθεσιμότητα και μέχρι 3 μήνες ετησίως, αφού προηγουμένως γίνουν οι σχετικές διαβουλεύσεις. ε) Άκυρος σύμβαση εργασίας Επί ακύρου συμβάσεως εργασίας και όπως δέχεται η νομολογία των δικαστηρίων (ΑΠ 777/2006 - ΑΠ 735/2003 - Εφ. Κρήτης 324/94 - ΑΠ 1719/10 - ΑΠ 831/15). Τα επιδόματα εορτών προϋποθέτουν ύπαρξη σχέσεως εργασίας. Οι αξιώσεις για την καταβολή αυτών στηρίζονται ευθέως στο νόμο, από μόνο το γεγονός της εργασιακής απασχόλησης. Επομένως και σε περίπτωση άκυρης σύμβασης εργασίας ο εργαζόμενος δικαιούται ευθέως εκ του νόμου- όχι των διατάξεων του αδικαιολογήτου πλουτισμού τα επιδόματα εορτών. στ) Πρακτικώς ασκούμενοι σπουδαστές Οι σπουδαστές κατά τη διάρκεια της πρακτικής άσκησης αυτών δεν δικαιούνται επιδόματος Χριστουγέννων, αφού δεν θεωρείται ότι παρέχουν εξαρτημένη εργασία, αλλά διέπονται από το καθεστώς της σύμβασης μαθητείας. ζ) Πολλαπλά απασχολούμενοι μισθωτοί Ο πολλαπλά απασχολούμενος μισθωτός δικαιούται επιδόματος εορτών από όλους τους εργοδότες κανονικά, ανάλογα βέβαια με το ύψος της αμοιβής και το χρόνο απασχόλησης σε κάθε επιχείρηση. Πολλαπλά απασχολούμενοι είναι εκείνοι οι μισθωτοί οι οποίοι προσφέρουν την εργασία τους συγχρόνως σε περισσότερους από ένα εργοδότες, μέσα στην ίδια ημέρα. Εννοείται βέβαια ότι η συνολική εργασία δεν μπορεί να υπερβεί το νόμιμο ωράριο. θ) Στρατευόμενοι μισθωτοί Δεν αποτελούν χρόνο απασχόλησης και αφαιρούνται από τις ημέρες του διαστήματος 1/4 - 31/12 οι ημέρες που ήταν στρατευμένοι οι μισθωτοί, δικαιούνται επιδόματος εορτών για τις ημέρες απασχόλησης του διαστήματος αυτού, προ ή μετά τη στράτευση. ι) Μητέρες με άδεια λοχείας Το χρονικό διάστημα του εξαμήνου που δικαιούται η μητέρα, ως ειδική άδεια, για την λοχεία, δεν υπολογίζεται για το επίδομα εορτών, αφού δεν καταβάλει αποδοχές ο εργοδότης. κ) Αναστολή εργασίας λόγω κορωνοϊού Στην περίπτωση κατά την οποία η εργασιακή σχέση των εργαζομένων έχει τεθεί σε αναστολή από τους εργοδότες ή οι εργαζόμενου υπέβαλαν μονομερείς δηλώσεις αναστολής και εντάσσονται στο εκ του νόμου καθεστώς της υποχρεωτικής επαναπρόσληψης, το ποσό του επιδόματος Χριστουγέννων που αναλογεί στο πιο πάνω χρονικό διάστημα καταβάλλεται επί της αποζημίωσης ειδικού σκοπού του αντίστοιχου διαστήματος. Η καταβολή της απαίτησης αυτής του επιδόματος Χριστουγέννων πραγματοποιείται από το Υπουργείο Εργασίας δια του ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ και καταβάλλεται απευθείας στον τραπεζικό λογαριασμό του δικαιούχου. Στην περίπτωση κατά την οποία οι εργαζόμενοι εντάχθηκαν στο μηχανισμό ενίσχυσης της απασχόλησης ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ, το ποσό του επιδόματος Χριστουγέννων που αναλογεί στο χρονικό διάστημα υπαγωγής στον μηχανισμό και βαρύνει τους εργοδότες καταβάλλεται από αυτούς. Το ποσό του επιδόματος Χριστουγέννων που αναλογεί στο χρονικό διάστημα υπαγωγής στο μηχανισμό και βαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό καταβάλλεται από το Υπουργείο Εργασίας απευθείας στους τραπεζικούς λογαριασμούς των δικαιούχων. κα) Άδεια τοκετού (17 εβδομάδες) Θεωρείται ως χρόνος κανονικής απασχόλησης και συνυπολογίζονται, για την εξεύρεση του επιδόματος Χριστουγέννων, οι ημέρες υποχρεωτικής αποχής των γυναικών - μισθωτών, πριν και μετά τον τοκετό, (8 και 9 εβδομάδες) - ΕΓΣΣΕ 2000, που κυρώθηκε με το άρθρο 11 του Ν.2874/2000 (ΕΑΕΔ 2000 σελ. ΧΧΧΧ) Το επί πλέον διάστημα που χορηγείται ως άδεια όταν ο τοκετός πραγματοποιήθηκε αργότερα από την ημέρα πιθανολόγησης υπολογίζεται επίσης. κβ) Ασθένειες εργαζομένων Δεν αποτελούν χρόνο απασχόλησης αλλά αφαιρούνται από το χρόνο που αντιστοιχεί για το επίδομα Χριστουγέννων (1/4 - 31/12) τα χρονικά διαστήματα απουσίας του εργαζομένου, λόγω ασθενείας, εφόσον οι μισθωτοί επιδοτήθηκαν από τους ασφαλιστικούς οργανισμούς. Θεωρούνται ως χρόνος κανονικής απασχόλησης και συνυπολογίζονται για την εξεύρεση των επιδομάτων εορτών οι ημέρες ασθενείας για τις οποίες δεν υπήρξε επιδότηση από τον ΕΦΚΑ, μεταξύ των οποίων και τα τριήμερα. κγ) Επίσχεση εργασίας Σύμφωνα με τον ΑΚ επίσχεση εργασίας σημαίνει ότι εάν ο εργοδότης δεν εκπληρώσει απέναντι του μισθωτού τις συμβατικές του υποχρεώσεις, ο μισθωτός δικαιούται να αρνηθεί την εκτέλεση εργασίας του, μέχρις ότου ο εργοδότης εκπληρώσει τις δικές του υποχρεώσεις. Ο χρόνος κατά τον οποίο ο μισθωτός δεν προσφέρει εργασία, λόγω επισχέσεως υπολογίζεται για την εξεύρεση του επιδόματος Χριστουγέννων. κδ) Υπερημερία εργοδότη Υπερημερία εργοδότη είναι η μη έγκαιρη εκπλήρωση των υποχρεώσεών του, υπαιτιότητα αυτού. Σύμφωνα με τον ΑΚ (άρθρα 350-656) σε περίπτωση υπερημερίας ο εργοδότης οφείλει μισθούς, χωρίς ο εργαζόμενος να υποχρεούται να παράσχει την εργασία κατ' άλλο χρόνο. Επομένως οφείλεται και επίδομα Χριστουγέννων για το χρονικό διάστημα που συμπίπτει μεταξύ 1/4 - 31/12. 4. Αποδοχές επί των οποίων υπολογίζεται το επίδομα Για το επίδομα Χριστουγέννων ως βάση υπολογισμού αποτελούν οι πραγματικές καταβαλλόμενες (τακτικές) αποδοχές, που λαμβάνει ο εργαζόμενος την 10η Δεκεμβρίου κάθε χρόνου ή την ημερομηνία λύσεως της εργασιακής του σχέσης. Στις τακτικές αποδοχές περιλαμβάνονται και οι πρόσθετες άλλες αμοιβές που ελάμβανε ο εργαζόμενος εξαιτίας της εργασίας, όπως πχ. Νόμιμες υπερωρίες, υπερεργασία, προσαύξηση Κυριακών - εορτών, επίδομα ισολογισμού κλπ. Σύμφωνα με τη νομολογία των δικαστηρίων τακτικές αποδοχές είναι το σύνολο των αποδοχών που καταβάλλονται στον εργαζόμενο, από οποιαδήποτε αιτία (παροχή εργασίας, κοινωνικός μισθός, υπερωρίες, νυκτερινή εργασία, Κυριακή εργασία κλπ) επί πλέον των συνήθων αποδοχών του που λαμβάνει ο εργαζόμενος και εφόσον παρέχονται τακτικά και αδιάλειπτα. Ο όρος τακτικές αποδοχές είναι ευρύτερος του όρου καταβαλλόμενες αποδοχές. Υπολογίζεται πχ. η αξία της τροφής την οποία χορηγεί ο εργοδότης στο προσωπικό των εστιατορίων. Εάν όμως ορίζεται ότι το αντίτιμο της τροφής δεν αποτελεί αποδοχές, τότε το αντίτιμο αυτής δεν λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό του επιδόματος Χριστουγέννων. Τα οδοιπορικά έξοδα και η αποζημίωση εκτός έδρας υπό προϋποθέσεις λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό του επιδόματος. Αυτό συμβαίνει όταν η αμοιβή για τα οδοιπορικά έξοδα δεν εξαρτάται από την πραγματοποίηση ή όχι των μετακινήσεων και ο εργαζόμενος δεν υποχρεούται σε απόδοση λογαριασμού, οπότε λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό του επιδόματος Χριστουγέννων. Υπολογίζεται ακόμη στο επίδομα εορτών η αποζημίωση εκτός έδρας μόνον όταν καταβάλλεται τακτικώς κάθε μήνα, ανεξάρτητα από την πραγματοποίηση ή όχι διανυκτερεύσεων. Το επίδομα παραγωγικότητας (PRIM) αποτελεί μισθό και συνυπολογίζεται για τον υπολογισμό του επιδόματος, όταν τακτικά και μόνιμα καταβάλλεται ως συμβατικό αντάλλαγμα (ΑΠ 505/80). Το επίδομα ισολογισμού των λογιστών, όπως προβλέπεται, λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό του επιδόματος εορτών. Εάν πχ ο λογιστής έλαβε ως επίδομα ισολογισμού για όλο το έτος 1200 ευρώ, το ποσό αυτό διαιρείται διά 12, οπότε προκύπτει 100 ευρώ μηνιαίως. Το ποσό αυτό των 100 ευρώ θα υπολογισθεί στο επίδομα τόσο του επιδόματος Πάσχα, όσο και στο επίδομα Χριστουγέννων. Άλλος τρόπος, όπως αυτόν υποδεικνύει το Υπουργείο Εργασίας, είναι να ληφθεί υπόψη ο χρόνος χορήγησής του. Έτσι εάν το επίδομα ισολογισμού χορηγήθηκε μεταξύ 1/5 μέχρι 31/12 να διαιρεθεί το ποσό του επιδόματος με τον αριθμό 8 (8 μήνες). Εάν το επίδομα ισολογισμού χορηγηθεί από 1/1 έως 30/4 να διαιρεθεί το ποσό του επιδόματος με τον αριθμό 4 (4 μήνες) και μετά το 1/2. Στις περιπτώσεις αυτές το ποσό υπολογίζεται μόνο στο ένα από τα δύο επιδόματα εορτών Χριστουγέννων ή Πάσχα ανάλογα. Και με τις δύο μεθόδους προκύπτει το ίδιο αποτέλεσμα. Σύμφωνα με τη νομολογία των δικαστηρίων στα επιδόματα εορτών υπολογίζεται και η αναλογία του επιδόματος αδείας που δικαιούται ο εργαζόμενος μισθωτός. Έτσι αυξάνεται το επίδομα Χριστουγέννων κατά την αναλογία του επιδόματος αδείας που είναι 0,04166 (0,5:12). Εάν πχ ένας μισθωτός δικαιούται επιδόματος Χριστουγέννων 900 ευρώ, με βάση το χρόνο απασχόλησης και τις αποδοχές του, θα πρέπει να πάρει αυτό αυξημένο κατά 37,49 ευρώ (900 Χ 0,04166). Επομένως το συνολικό επίδομα Χριστουγέννων ανέρχεται σε 937,49 ευρώ. 5. Χρόνοι που υπολογίζονται ως απασχόληση Για τον υπολογισμό του επιδόματος Χριστουγέννων ως χρόνος απασχόλησης θεωρείται: α) ο χρόνος που παρέχει εξαρτημένη εργασία μέσα στο χρονικό διάστημα από 1/4 - 31/12 κάθε έτους. β) ο χρόνος ασθενείας που εμπίπτει μέσα στα όρια της βραχείας ασθενείας και δεν επιδοτήθηκε από τον ασφαλιστικό οργανισμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο χρόνος των τριημέρων ασθενείας. γ) ο χρόνος του τοκετού. Η ΥΑ 19040/81 για το χρόνο αποχής των γυναικών - μητέρων, πριν και μετά τον τοκετό (8 και 9 εβδομάδες αντίστοιχα) ρητώς αναφέρει ότι θεωρείται χρόνος απασχόλησης και συνεπώς λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό του επιδόματος εορτών. Πέρα από το χρόνο αυτό των 19 εβδομάδων, χρόνος απασχόλησης θεωρείται και πιθανή απουσία επί πλέον αυτών, λόγω καθυστερημένου τοκετού (τοκετός που πραγματοποιήθηκε σε χρόνο μεταγενέστερο εκείνου που πιθανολόγησε ο/η ιατρός γυναικολόγος). δ) Χρόνος υπερημερίας Σύμφωνα με τη νομολογία των δικαστηρίων, όταν ο εργοδότης οφείλει μισθούς υπερημερίας, δικαιούται ο μισθωτός επίδομα εορτών, που αναλογεί στο χρόνο της αμοιβής αυτής. ε) Χρόνος επίσχεσης εργασίας Θεωρείται χρόνος υπερημερίας. 6. Χρόνοι που δεν υπολογίζονται Δεν θεωρούνται χρόνος απασχόλησης και αφαιρούνται από τις ημέρες του διαστήματος 1/4 -31/12 οι εξής περίοδοι: α) η τυχόν άδεια άνευ αποδοχών που έλαβε ο εργαζόμενος μέσα στο χρονικό διάστημα αυτό. β) οι αδικαιολόγητες απουσίες γ) ο χρόνος στράτευσης που συμπίπτει στο διάστημα αυτό. Σύμφωνα με το άρθρο 2 της ΚΥΑ η στρατιωτική υπηρεσία των εφέδρων, που καλούνται για την εκτέλεση στρατιωτικών ασκήσεων, εφόσον δεν υπερβαίνει τον μήνα, λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό των επιδομάτων εορτών. Προκειμένου για μισθωτούς που καλούνται στα όπλα κατόπιν γενικής επιστρατεύσεως, ολόκληρος ο χρόνος της υπηρεσίας τους στα όπλα ως έφεδροι, που εμπίπτει στις χρονικές περιόδους, προσμετρείται για τον υπολογισμό των επιδομάτων εορτών. δ) ο χρόνος συμμετοχής σε απεργιακές κινητοποιήσεις ε) ο χρόνος της συνδικαλιστικής άδειας, για την οποία δεν καταβάλλονται αποδοχές. στ) ο χρόνος της 6μήνου ειδικής άδειας της μητέρας. Για το χρόνο αυτόν θα λάβει επίδομα εορτών από τον ΟΑΕΔ. ζ) ο χρόνος της ασθενείας, για όσο χρόνο επιδοτήθηκε από τον ασφαλιστικό φορέα. Αφορά το χρόνο που εμπίπτει στα όρια της βραχείας ασθενείας του μισθωτού και επιδοτήθηκε. Τα τριήμερα της ασθενείας για τα οποία και δεν επιδοτήθηκε, υπολογίζονται. η) ο χρόνος πρακτικής άσκησης των σπουδαστών 7. Χρόνος καταβολής επιδόματος Χριστουγέννων Σύμφωνα με το άρθρο 10 της ΚΥΑ το επίδομα Χριστουγέννων καταβάλλεται την 21 Δεκεμβρίου κάθε έτους και μόνο σε χρήμα, αφού απαγορεύεται η καταβολή σε είδος. Ο εργοδότης μπορεί να παρακρατήσει τα ποσά τα οποία αντιστοιχούν και αναλογούν στο χρονικό διάστημα από 21/12 μέχρι 31/12, χωρίς να επιτρέπεται παράταση της καταληκτικής αυτής ημερομηνίας, παρά μόνο σε περίπτωση που συμπίπτει με ημέρα αργίας, οπότε η καταβολή γίνεται την επομένη ημέρα. Εάν ο εργοδότης δεν καταβάλλει το επίδομα Χριστουγέννων μέχρι τις ορισθείσες ημερομηνίες, τότε καθίσταται υπερήμερος και οφείλει τόκους υπερημερίας (ΑΚ άρθρο 345, ΑΠ 233/04 - ΑΠ 39 /02) 8. Τμηματική καταβολή Από τη νομολογία των δικαστηρίων (ΑΠ 1282/81 - ΑΠ 1921/90 - ΑΠ 392 /05 - Εφετ. Θεσ/κης 2032 /89 - ΑΠ 452 /71) έγινε δεκτό ότι επιτρέπεται η συνομολόγηση ειδικής συμφωνίας μεταξύ εργοδότη και μισθωτού με την οποία τα επιδόματα εορτών θα προκαταβάλλονται ή θα καταβάλλονται τμηματικά σε μηνιαίες δόσεις, πριν από τον καθορισμένο χρόνο πληρωμής τους, εφόσον δεν παραβιάζονται οι διατάξεις των των ελαχίστων νομίμων αποδοχών. 9. Παραίτηση Δεν επιτρέπεται και είναι άκυρη κάθε αντίθετη, ρητή ή σιωπηρή, συμφωνία καθώς και παραίτηση του μισθωτού από την αξίωση για τα επιδόματα εορτών. 10. Θάνατος μισθωτού Οι κληρονόμοι του αποβιώσαντος μισθωτού δικαιούνται να απαιτήσουν το επίδομα εορτών, εφόσον η εργασία του θανόντος είχε παρασχεθεί από 1/4 - 31/12. 11. Περιορισμός επιδόματος Χριστουγέννων Το επίδομα Χριστουγέννων μπορεί να περιορισθεί τόσο για τους υπαλλήλους όσο και για τους εργατοτεχνίτες στο 100πλάσιο του γενικού κατωτάτου ορίου ημερομισθίου του ανειδικεύτου εργάτη, της ισχύουσας εθνικής γενικής σσε, για όσους δικαιούνται αυτό πλήρες. Για όσους δικαιούνται αναλογία, σύμφωνα με το χρόνο απασχόλησης, ο περιορισμός θα είναι ανάλογος (άρθρο 10 ΚΥΑ) Ο περιορισμός είναι δυνητικός και όχι υποχρεωτικός. Ο περιορισμός αυτός δεν χωρεί επίσης όταν προβλέπεται από ρύθμιση ή συμφωνία μεγαλύτερο ποσό. 12. Συμψηφισμός Τα δικαστήρια δέχονται ότι είναι επιτρεπτή και νόμιμη η συμφωνία μεταξύ εργοδότου και εργαζομένου, όπως στις καταβαλλόμενες υπέρτερες αποδοχές καταλογίζεται το επίδομα εορτών (συμψηφισμός),αρκεί το σύνολο των αποδοχών να καλύπτει το νόμιμο κατώτατο όριο των μισθών και των επιδομάτων εορτών. Απαγορεύεται μόνον η μονομερής υπό του εργοδότου επιβολή του συμψηφισμού (ΑΠ 472/71 - ΑΠ 883/79 - ΑΠ 1682/81 - ΑΠ 1532/83 - ΑΠ 1921/90 - ΑΠ 1352/08) 13. Παραγραφή Τα επιδόματα εορτών αποτελούν αποδοχές και ως εκ τούτου υπάγονται στην 5ετή παραγραφή, κατ' άρθρο 250 ΑΚ. 14. Κυρώσεις για μη χορήγηση Για τους εργοδότες οι οποίοι αρνούνται τη χορήγηση του επιδόματος εορτών στους εργαζομένους προβλέπονται κυρώσεις τόσο ποινικές όσο και διοικητικές (Ν.3846/10 άρθρο 11- Ν.4144/13 άρθρο 23). Αυτές ανέρχονται από 300 έως 50.000 ευρώ. 15. Ειδικές κατηγορίες μισθωτών & επίδομα Χριστουγέννων Για μερικές κατηγορίες μισθωτών προβλέπεται ειδικός τρόπος υπολογισμού του επιδόματος Χριστουγέννων. Οι κυριότερες από αυτές είναι: α) Σερβιτόροι - βοηθοί Οι σερβιτόροι και βοηθοί που εργάζονται σε επισιτιστικά επαγγέλματα και αμείβονται με ποσοστά, δικαιούνται προσαύξηση των ποσοστών από 16 σε 28% κατά τη χρονική περίοδο από 16 Δεκεμβρίου μέχρι 15 Ιανουαρίου και από 13 σε 21% για την ίδια χρονική περίοδο. Ειδικά για τις κοσμικές ταβέρνες, τα κέντρα διασκέδασης, τα εξοχικά κέντρα και τα ψητοπωλεία οι ανωτέρω ημερομηνίες της αύξησης των ποσοστών μετατίθενται για τις 23/12 έως 22/1. Το προϊόν της αύξησης αυτής περιέρχεται στον οικείο εργοδότη ο οποίος έχει υποχρέωση να καταβάλλει το αναλογούν δώρο με βάση το τεκμαρτό ημερομίσθιο της ασφαλιστικής κλάσης του ΙΚΑ, εφαρμόζοντας για τον υπολογισμό τις διατάξεις του άρθρου 1 της ΚΥΑ. Όσοι εκ των εργαζομένων δεν εργασθούν την περίοδο αυξήσεως των ποσοστών, είτε γιατί έχει λυθεί η εργασιακή τους σχέση, είτε γιατί η επιχείρηση στην οποία απασχολούνται δεν θα λειτουργήσει, θα πρέπει το επίδομα εορτών να το λάβουν σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 της ΚΥΑ και με βάση το τεκμαρτό ημερομίσθιο του ΙΚΑ. β) Κουρεία - Κομμωτήρια Το προσωπικό των Κουρείων - Κομμωτηρίων που αμείβεται με ποσοστά μόνο, οι τιμές των κουρευτικών και λοιπών υπηρεσιών αυξάνονται κατά 30% από 6 Δεκεμβρίου έως 5 Ιανουαρίου του νέου Έτους. Το ποσό που προκύπτει από την αύξηση αυτή, μετά την παροχή από αυτό ποσού ίσου με το 8πλάσιο του γενικού κατωτάτου ορίου ημερομισθίου, σε κάθε βοηθό, μοιράζεται σε ίσα μέρη, σε όλους τους τεχνίτες και τεχνίτριες κάθε κουρείου - κομμωτηρίου και αποκλείονται οι προσωπικά εργαζόμενοι εργοδότες, εφόσον αυτοί απασχολούν περισσότερους από ένα τεχνίτες. Σε περίπτωση συμμετοχής των εργοδοτών στο προϊόν της ανωτέρω αυξήσεως τα επιδόματα για τους βοηθούς αφαιρούνται από το μερίδιό τους. Κουρεία ή Κομμωτήρια τα οποία δεν αυξάνουν τις τιμές, υποχρεούνται να καταβάλουν σε κάθε ένα που εργάζεται σ' αυτά με ποσοστά, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του άρθρου 1 παρ. 2 της ΚΥΑ, ως Επίδομα Χριστουγέννων ποσό ίσο με το 25πλάσιο του γενικού κατωτάτου ορίου ημερομισθίου για τους τεχνίτες και ποσό ίσο με το 10πλάσιο για τους βοηθούς Κουρείων - Κομμωτηρίων. γ) Οικοδόμοι Για τους εργατοτεχνίτες οικοδόμους διαφόρων οικοδομικών & Τεχνικών έργων, ύστερα από το Ν.4321/63 έχει συσταθεί ειδικός λογαριασμός Επιδομάτων εορτών Οικοδόμων (ΕΛΔΕΟ) στον οποίο οι κύριοι των έργων ή οι εργολάβοι καταβάλλουν εισφορά επί των αποδοχών των οικοδόμων. Το αναλογούν ποσό του επιδόματος εορτών αποδίδεται στον δικαιούχο από το ΙΚΑ. δ) Οικόσιτο προσωπικό Δικαιούνται επιδόματος εορτών. Μετά την καθιέρωση του εργοσήμου και με βάση την αμοιβή που λαμβάνουν δικαιούνται και Επιδόματος Χριστουγέννων. ε) Δικηγόροι Οι δικηγόροι των πάσης φύσεως νομικών προσώπων επιχειρήσεων και εκμεταλλεύσεων, που αμείβονται με μισθό, δικαιούνται επιδόματος Χριστουγέννων γενικά υπό τους ιδίους όρους με τους οποίους αυτό χορηγείται στους μισθωτούς με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου. στ) Οδηγοί Ταξί - Αγοραίων Οι μισθωτοί οδηγοί ταξί και αγοραίων αυτοκινήτων δικαιούνται κανονικά επιδόματος εορτών, όπως όλοι οι μισθωτοί, από τον ιδιοκτήτη ταξί. Δεν ισχύει το ίδιο για τους οδηγούς που συνδέονται με σύμβαση μισθώσεως πράγματος. Αυτό ισχύει όταν ο οδηγός δεν εισπράττει την αύξηση της πτώσεως της σημαίας του μετρητή που χορηγείται με ΥΑ τις ημέρες των εορτών. Εάν συμβαίνει αυτό τότε δικαιούται επί πλέον το 11πλάσιο του κατωτάτου ημερομισθίου. ζ) Δημόσιοι υπάλληλοι Ύστερα από το Ν.4293/12 από 1.1.13 τα επιδόματα εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα καταργήθηκαν. Η κατάργηση αφορά όλα όσα προβλέπονται από οποιαδήποτε γενική ή ειδική διάταξη ή ρήτρα ή όρο σσε, δα ή με ατομική σύμβαση εργασίας ή συμφωνία, για λειτουργούς, υπαλλήλους και μισθωτούς του Δημοσίου, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ και ΟΤΑ, καθώς και για τα μόνιμα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων και αντίστοιχους της Ελληνικής Αστυνομίας, Πυροσβεστικού και Λιμενικού σώματος. η) Ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί Οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί από 1.1.13 δεν δικαιούνται επιδόματος εορτών, σύμφωνα με τον Ν.4293/12, όπως ισχύει και για τους Δημοσίους υπαλλήλους. Αυτό γιατί και οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί λαμβάνουν αποδοχές - επιδόματα όπως αυτά προβλέπονται για τους ομοιόβαθμους των εκπαιδευτικών του Δημοσίου. θ) Αποκλειστικοί Νοσοκόμοι Για την κατηγορία αυτή των εργαζομένων τα της χορήγησης του επιδόματος Χριστουγέννων προβλέπονται από την με αριθμό 18242/66/19.4.19 εγκύκλιο του Υπουργείου Εργασίας (ΕΑΕΔ 2019 σελ. 437). Παρατίθενται πίνακες από τους οποίους καθορίζεται το επίδομα Χριστουγέννων, ανάλογα με τις προσαυξήσεις λόγω νυκτερινής ή Κυριακής εργασίας. 16. Ασφαλιστικές εισφορές - Απόδοση - Πλαφόν Τα επιδόματα εορτών υπόκεινται αυτοτελώς σε όλες τις κρατήσεις που προβλέπονται από τους οικείους ασφαλιστικούς οργανισμούς. Ειδικότερα για το ΙΚΑ το επίδομα εορτών υπόκειται αυτοτελώς σε εισφορές και μέχρι του ποσού του ανωτάτου ορίου των ασφαλιστικών αποδοχών. Ο υπολογισμός των εισφορών γίνεται ποσοστιαία, δηλαδή πολλαπλασιάζοντας το ποσό του επιδόματος εορτών με το ασφάλιστρο που ισχύει για κάθε περίπτωση και αυτοτελώς. Δηλαδή αδιάφορο εάν ο δικαιούχος ασφαλισμένος υπαγόταν στο ανώτατο όριο ασφαλιστικών αποδοχών (6.500) καθ' όλο το χρονικό διάστημα που αναφέρεται το επίδομα εορτών. Το ποσό για το οποίο υπάρχει υποχρέωση καταβολής εισφορών σήμερα δεν μπορεί να υπερβεί το 6.500 ευρώ. Το επί πλέον επίδομα Χριστουγέννων δεν υπόκειται σε εισφορές υπέρ ΙΚΑ. Αυτό καθορίζεται και από το αρθρ. 34 των 4670/2020 (ΕΑΕΔ 2020 σελ. 238). Οι εισφορές υπέρ ΙΚΑ πρέπει να καταβάλλονται εφάπαξ μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου (με την ΑΠΔ Ιανουαρίου), για το επίδομα Χριστουγέννων. Όσον αφορά τα λοιπά ταμεία η προθεσμία καταβολής των εισφορών προβλέπεται από το καταστατικό τους. 17. Παραδείγματα 1) Όταν ένας υπάλληλος λαμβάνει πχ 750 ευρώ ως μισθό και εργάσθηκε από 1/5 έως 30/11 θα λάβει ως επίδομα Χριστουγέννων 214 ημέρες του πίνακα 1 αναλογεί το 0,911 του μισθού 750x0,911=683 ευρώ Στο ποσό των 683 ευρώ θα προστεθεί και η αναλογία επιδ. αδείας 375 (750:2)x0,04166=15,62 ευρώ Άρα το συνολικό επίδομα Χριστουγέννων είναι 683+15,62=698,62 ευρώ 2) Εάν ο ίδιος υπάλληλος, μέσα στο πιο πάνω χρονικά διάστημα εργάσθηκε και 20 Κυριακές με πλήρες ωράριο, δικαιούται για την απασχόληση αυτή των Κυριακών και της 75% προσαύξησης και αναλογία επιδόματος Χριστουγέννων, που είναι: 20 Κυριακές x 75%=15,00 Από τον πίνακα 2 προκύπτει ότι αντιστοιχούν τα 1,875/25 του μισθού. Άρα 750:25=30x1,875=56,25 ευρώ. Επομένως στο πιο πάνω συνολικό ποσό των 698,62 θα προστεθεί και το ποσό των 56,25 ευρώ 3) Ένας εργαζόμενος ο οποίος αμείβεται με ημερομίσθιο 35 ευρώ εργάσθηκε πχ 130 εργάσιμες ημέρες. Με δεδομένο ότι έχουμε ένα ημερομίσθιο ως επίδομα Χριστουγέννων ανά 8 πραγματοποιηθέντα, θα λάβει: 130:8=16,25 ημερομίσθια. Δηλαδή 35x16,25=568,75 ευρώ. Εάν ο ίδιος εργαζόμενος εργάσθηκε στο διάστημα αυτό της απασχόλησής του και επί πλέον 18 Κυριακές, θα λάβει επί πλέον 18Χ75%=13,50 Για τα 13,50 ημερομίσθια, όπως προκύπτει από τον πίνακα 2 αντιστοιχούν 1,60 ημερομίσθια x35=56 ευρώ. Το συνολικό επίδομα Χριστουγέννων είναι 568,75+56=624,75 ευρώ. 4) Ένας εργαζόμενος ο οποίος αμείβεται με ημερομίσθιο 40 ευρώ απασχολήθηκε καθ' όλο το χρ. διάστημα από 1/4 έως 31/12 και ο οποίος απασχολήθηκε επί πλέον επί 10 Κυριακές - 12 νύκτες και 40 ώρες υπερεργασία θα λάβει ως επίδομα Χριστουγέννων: Για την κύρια απασχόλησή του 25 ημερ.x40=1000 ευρώ. Οι δικαιούμενες προσαυξήσεις (75% - 25% - 20%, Κυριακής, νύκτας και υπερεργασίας αντίστοιχα) ανάγονται σε ημερομίσθια και με βάση τον πίνακα 2 υπολογίζεται το πρόσθετο ποσό. 10x75%=7,5 ημερομίσθια 12x25%=3 ημερομίσθια 40x20%=8 ημερομίσθια 7,5+3+8=18,5 ημερομίσθια Από τον πίνακα 2 προκύπτει ότι δικαιούται επί πλέον 2,2023 2,2023x40=88,09 ευρώ Συνολικό επίδομα Χριστουγέννων 1000+88,09=1088,09 ευρώ. Πιο κάτω παρατίθενται οι πίνακες 1 και 2. Οι πίνακες αυτοί επεξεργάσθηκαν από τον κ. Ευάγγελο Παππά, τ. Υπάλληλο του Υπουργείου Εργασίας. 1ος Πίνακας Εξεύρεση του συντελεστή επί μισθών και ημερομισθίων αναλογίας Εάν π.χ. είναι μισθωτός εργάσθηκε μέχρι 31/5 δηλ. 31 ημέρες (1/5 - 31/5) θα λάβει ως δώρο Χριστουγέννων ο επί μισθώ αμειβόμενος 0,1305 του μισθού και ο με ημερομίσθιο αμειβόμενος 3,263 ημερομίσθια. Ολόκληρο το δώρο Χριστουγέννων το δικαιούνται όσοι απασχολήθηκαν όλο το χρονικό διάστημα που καλύπτει από 1/4 έως 31/12. Οι αμειβόμενοι με μισθό δικαιούνται 2/25 του μισθού τους για κάθε 19 ημέρες σχέσης εργασίας. Επομένως με τη συμπλήρωση 257,5 ημερών δικαιούνται ολόκληρο το δώρο (19:2=9,5X25=237,5). 2ος Πίνακας Εξεύρεση των επιπλέον ημερομισθίων λόγω απασχολήσεως κατά τις Κυριακές ή εορτές ή νύκτες από 1/5 - 31/12 Για την εξεύρεση των επιπλέον ημερομισθίων (προσαυξήσεως) του δώρου Χριστουγέννων - Νέου Έτους που δικαιούνται οι μισθωτοί (που αμείβονται με μισθό ή ημερομίσθιο) λόγω απασχολήσεως κατά Κυριακές και εξαιρετέες εορτές ή νύκτες μέσα στο διάστημα από 1/5 έως 31/12. Ο συντελεστής εξευρίσκεται για μεν τους αμειβόμενους με μηνιαίο μισθό (Υπάλλ.) με τη διαίρεση των 25 ημερομισθίων δια των 200 ημερών, για δε τους αμειβόμενους με ημερομίσθιο (Εργ/τη) με τη διαίρεση των 25 ημερομισθίων δια 210. Στον παρόντα Πίνακα δεν έχει γίνει στρογγυλοποίηση του προκύπτοντος πηλίκου. Όσοι απασχολούνται κατά Κυριακές και εορτές ή νυκτερινές ώρες για τις προσαυξήσεις του 75% και 25% αντίστοιχα δικαιούνται αναλογία δώρου εορτών. Για την εξεύρεση του αναλογούντος δώρου Χριστουγέννων ανάγονται σε ημερομίσθια οι προσαυξήσεις αυτές. Π.χ. εάν ένας εργαζόμενος στο διάστημα από 1/5 έως 31/12 εργάσθηκε 15 Κυριακές και 20 νύκτες οι προσαυξήσεις 75% και 25% αντιστοιχούν με 16,25 ημερομίσθια. (15 Κυριακές X 75% = 11,25 + 20 νύκτες X 25% = 5. Σύνολο 11,25+5=16,25 ημερομίσθια). Ανατρέχοντας στον πίνακα 2 στη στήλη των Ημερομισθίων 16,25 και πολλαπλασιάζοντας με τον συντελεστή εξευρίσκουμε το επιπλέον ύψος του επιδόματος Χριστουγέννων που δικαιούται. Ο συντελεστής είναι διαφορετικός για τον αμειβόμενο με μισθό (Υπαλλ.) από αυτόν του αμειβόμενου με ημερομίσθιο (Εργ/τη). Έτσι βλέπουμε ο μεν πρώτος δικαιούται 2,03/25 του μισθού επιπλέον και ο δε δεύτερος 1,93 ημερομίσθια. Αυτό είναι το επιπλέον δώρο λόγω Κυριακής και νυκτερινής εργασίας. Στο σύνολο του επιδόματος Χριστουγέννων πρέπει να προστεθεί και η αναλογία λόγω επιδόματος αδείας. Το σύνολο πολλαπλασιάζεται με τον συντελεστή 0,04166 (0,5:12)
ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου – Εργατικά – Εργατική νομοθεσία – Ασφαλιστική νομοθεσία – ΣΣΕ – Αποδοχές – Μισθός – Ημερομίσθιο – Επιδόματα – Συνταξιοδότηση – ΙΚΑ – ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου
