Υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας Βασιλείου Γαμβρούδη, τ.Δ/ντή Υπ.Εργασίας Α. Νομοθεσία Η πρώτη νομοθετική ρύθμιση για την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας γίνεται με το ν.ΓΠΛΔ/11* περί υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας και ωρών εργασίας.* Στη συνέχεια το ΒΔ 25.8.20* περί κωδικοποιήσεως των περί υγιεινής και ασφαλείας διατάξεων.* Το γενικό διάταγμα 14.3.34 απετέλεσε το θεμέλιο για την εφαρμογή των αναγκαίων μέτρων υγιεινής και ασφάλειας μέχρι πρόσφατα. Περιέχει αναλυτικές προδιαγραφές για την ασφάλεια μηχανημάτων, τον τρόπο χρήσεως και φυλάξεως καυστικών, δηλητηριωδών, εκρηκτικών υλικών κλπ, τις βασικές μεθόδους αερισμού, φωτισμού χώρων εργασίας, τις στοιχειώδεις κτιριολογικές απαιτήσεις κλπ. Ακολούθως και μέχρι το 1985 εκδίδονται εκτελεστικά διατάγματα και ειδικοί κανονισμοί που περιλαμβάνουν τεχνικές προδιαγραφές που αφορούν: - κλάδους οικονομικής δραστηριότητας - εργασίες σε ειδικούς χώρους - τρόπους ασφαλούς λειτουργίας εργασιακών μέσων - ειδικές εργασίες Ο ν.1568/85* υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων* εισάγει θεσμικές αλλαγές. - Το δικαίωμα των εργαζομένων να συστήνουν επιτροπές υγιεινής και ασφαλείας στις επιχειρήσεις με άνω των 50 εργαζομένων. - Την υποχρέωση των εργοδοτών να χρησιμοποιούν τεχνικό ασφαλείας και Γιατρό εργασίας Ακόμη προβλέπει τη δημιουργία - Του συμβουλίου υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας (ΣΥΑΕ) σε εθνικό επίπεδο - Τις νομαρχιακές επιτροπές υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας (ΝΕΥΑΕ) σε νομαρχιακό επίπεδο. Συμπληρωματικά ο ν.2224/94 που τροποποιεί τα άρθρα 33, 34, 35, του Ν.1568/85 επιβάλλει διοικητικές και ποινικές κυρώσεις. Ακόμη ο ν.1568/85 εισάγει γενικές αρχές εργονομίας, προστασίας από μηχανικούς - ηλεκτρικούς κινδύνους και μέτρα προστασίας από φυσικούς, χημικούς, βιολογικούς παράγοντες. Επεκτείνει τις υποχρεώσεις και ευθύνες σχετικά με την ασφάλεια των μηχανημάτων σε κατασκευαστές, εισαγωγείς και προμηθευτές. Επιβάλλει εκτός από ποινικές και διοικητικές κυρώσεις (διακοπή παραγωγικής διαδικασίας, πρόστιμα στους παραβάτες) Ακόμη το ΠΔ 16/96 βάζει τις ελάχιστες προδιαγραφές ασφαλείας και υγείας στους χώρους εργασίας. Στη συνέχεια το ΠΔ 17/96* μέτρα για την βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων* που εκδόθηκε σε συμμόρφωση οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης κυρίως τροποποιούνται και συμπληρώνονται υπάρχουσες διατάξεις όπως - Οι διατάξεις που αφορούν το σύνολο των επιχειρήσεων- εγκαταστάσεων ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. - Επεκτείνεται το δικαίωμα των εργαζομένων να εκλέγουν αντιπροσώπους για ζητήματα Υ. και Α. σε όλες τις επιχειρήσεις. - Διευρύνεται ο αριθμός των επιχειρήσεων που είναι υπόχρεες να χρησιμοποιούν τεχνικό ασφαλείας και γιατρό εργασίας. - Παρέχεται η δυνατότητα στον εργοδότη να επιλέγει υπηρεσίες ΤΑ & ΓΕ από άτομα εντός ή εκτός της επιχείρησης ή από εξωτερικές υπηρεσίες πρόσληψης (ΕΞΥΠΠ) - Υποχρεώνεται ο εργοδότης να έχει στη διάθεσή του γραπτή εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου σε όλους τους χώρους εργασίας. - Οι εργαζόμενοι ενημερώνονται, διαβουλεύονται και συμμετέχουν στα θέματα ασφάλειας και υγείας. Με τον ν.3850/2010 "κύρωση του Κώδικα νόμων για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων" (ΕΑΕΔ 2010 σελ.772) κωδικοποιούνται οι ισχύουσες διατάξεις που αφορούν την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων. Για ό,τι αφορά τις κυρώσεις από το ν.4488/17 προβλέπονται τα εξής: Στο πλαίσιο της κατασταλτικής δράσης του το ΣΕΠΕ αν κρίνει ότι υπάρχει άμεσος κίνδυνος για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων επιβάλλει κυρώσεις που προβλέπει το άρθρο 23 του ν.3996/11. Το άρθρο 32 του ν.4488/17 τροποποιώντας το άρθρο 23 παρ. 3 περιπ. α του ν.3996/11 προβλέπει αυστηρότερες κυρώσεις. Το εύρος και το είδος των παραβάσεων (ΕΑΕΔ 11 σελ. 866). Ακόμη από τα άρθρα 126, 127, 128 του ν.4808/21 (ΕΑΕΔ 2021 σελ. 666) στο πλαίσιο προώθησης της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία, προστίθενται μέτρα. Συγκεκριμένα κυρώνεται η Διεθνής σύμβαση εργασίας αριθ. 187, αναγνωρίζοντας την έκταση σε παγκόσμιο επίπεδο των τραυματισμών, ασθενειών και θανάτων που οφείλονται στην εργασία και την ανάγκη περαιτέρω δράσης για τη μείωσή τους. Στα πλαίσια του επιχειρησιακού σχεδίου για την υγιεινή και ασφάλεια προστίθεται άρθρο για την κατάρτιση ετήσιου εθνικού προγράμματος για την υγεία και ασφάλεια εργασίας, με συγκεκριμένες αρχές και προδιαγραφές, όπως εκτίμηση κινδύνων, παρακολούθηση στόχων, δεικτών κλπ. Προβλέπεται η συνεργασία Υπουργείου Εργασίας, Επιθεώρησης εργασίας και Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας στην Εργασία (ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε) για την εκτέλεση μελετών, ερευνών πεδίου, προγραμμάτων κατάρτισης σε επιχειρήσεις, παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών στους εργοδότες ή άλλων δράσεων και προγραμμάτων για την προώθηση της υγείας και ασφάλειας στην εργασία. Β. Γενικά Προκειμένου η απασχόληση των εργαζομένων να γίνεται πιο άνετη από την άποψη εξουδετέρωσης των κινδύνων που απειλούν τη ζωή τους, τη σωματική ακεραιότητα και την υγεία τους οι αρμόδιοι για τα θέματα ασφαλείας των επιχειρήσεων θα πρέπει να λαμβάνουν τα ενδεικνυόμενα μέτρα, για την προστασία τόσο των εργαζομένων όσο και των ιδίων των επιχειρήσεων. Οι καλές συνθήκες υγιεινής και ασφαλείας ασκούν ευεργετικές επιδράσεις στην απόδοση των εργαζομένων. Οι σχετικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι βελτιώσεις των συνθηκών εργασίας μειώνουν τους κινδύνους που απειλούν την υγεία των εργαζομένων, μειώνουν τα ατυχήματα, μειώνουν την κόπωση, περιορίζουν τη σπατάλη και φθορά των υλικών, βελτιώνουν την απόδοση και ποιότητα της εργασίας, βελτιώνουν τις αποδοχές, μειώνουν τις απουσίες, εξοικονομούν τεράστιους κοινωνικούς πόρους. Η εκπαίδευση των εργαζομένων γύρω από τα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας, η συχνή επιθεώρηση και αυστηρή τήρηση των μέτρων αυτών επιτρέπει εξοικείωση των εργαζομένων με τους κανονισμούς ασφαλείας, περιορίζει τα ατυχήματα και παρέχει καλύτερη προστασία. Εργονομία Στα πλαίσια οργάνωσης των θεμάτων παραγωγής και εργασίας έχει αναπτυχθεί ειδική επιστήμη, η εργονομία. Η εργονομία αποτελεί μορφή επιχειρησιακής έρευνας η οποία εφαρμόζεται επί του συστήματος άνθρωπος - μηχανή και τείνει στην αριστοποίηση αυτού προσαρμόζει την εργασία στον άνθρωπο. Για την ομαλή λειτουργία του εργονομικού συστήματος απαιτούνται δύο προϋποθέσεις: α) ύπαρξη καλού κλίματος εργασίας β) ορθολογική εκλογή των μέσων παραγωγής Η αποδοχή του συστήματος άνθρωπος - μηχανή εξαρτάται από το κλίμα εργασίας. Παράγοντες που βοηθούν στη δημιουργία καλού κλίματος στην εργασία και ομάδες που συνιστούν αυτούς τους παράγοντες είναι: Φυσικοί: Θερμοκρασία, υγρασία, ακτινοβολία, πίεση, ταχύτητα Φυσιολογικοί: Φύλο, ηλικία, τροφή, ωράριο, ρυθμός εργασίας Τεχνολογικοί: Θερμοκρασία, υγρασία, ήχος θόρυβος, φωτισμός, κραδασμοί, επιταχύνσεις, μεταβολή ατμοσφαιρικής πίεσης Ψυχολογικοί: Ψυχισμός, συναισθηματισμός, νευρικότητα, νοημοσύνη οικογενειακή κατάσταση, χρώματα, μουσική Διάφοροι: Χρόνος εργασίας, πείρα, συνθήκες διαβίωσης, παράγοντες παθολογικοί, εποχή έτους, ημέρα εβδομάδος, πολιτική αμοιβών. Η απόδοση ευρίσκεται σε υψηλό επίπεδο όταν εξασφαλισθούν οι πιο πάνω παράγοντες, οι οποίοι συνθέτουν την έννοια του κλίματος εργασίας. Αυτά σε συνδυασμό με την ορθολογική εκλογή των μέσων παραγωγής επιτυγχάνουν άριστο αποτέλεσμα. Η διάταξη των μέσων και χώρων εργασίας έχει τύχει συστηματικής μελέτης και αποβλέπει να εξασφαλίζει την εργασία μέσα στο εργοστάσιο σε μεγαλύτερο αριθμό προσώπων, με μεγαλύτερη άνεση και τη μικρότερη μετακίνηση των ανθρώπων, υλικών κλπ. έτσι ώστε να επιτρέπει την αποδοτικότερη και οικονομικότερη δυνατή χρήση του υπάρχοντος χώρου και κατά συνέπεια την αύξηση της παραγωγικότητας. Oι βασικές αρχές για τη βελτίωση της διάταξης μέσων και χώρων είναι: α) Η κύρια εργασία πρέπει να πραγματοποιείται χωρίς παλινδρομήσεις και άσχετες διαδρομές. β) Οι εργαζόμενοι που έχουν συνέχεια επαφές θα πρέπει να τοποθετούνται κοντά ο ένας στον άλλον. γ) Τα υλικά, τα εργαλεία, τα έγγραφα πρέπει να είναι ευκολοπρόσιτα σε αυτούς που τα χρησιμοποιούν. δ) Οι μηχανές, τα εργαλεία που δεν χρησιμοποιούνται πρέπει να απομακρύνονται από το χώρο εργασίας. ε) Ο χώρος πρέπει να κατανέμεται σύμφωνα με τις απαιτήσεις της εργασίας. στ) Κατά τη μελέτη της διάταξης των χώρων και μέσων θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι ανάγκες του προσωπικού επίβλεψης. ζ) Η διάταξη θα επηρεασθεί από τους παράγοντες ασφαλείας της εργασίας και των εγκαταστάσεων. η) Αυτοί που χρησιμοποιούν τον ίδιο εξοπλισμό θα πρέπει να ανήκουν στην ίδια ομάδα. θ) Κατά την τοποθέτηση μονάδων εξοπλισμού με μεγάλο βάρος θα πρέπει να εξετάζεται η αντοχή του δαπέδου. ι) Οι εργαζόμενοι εκείνοι που πρέπει να δέχονται επισκέψεις να τοποθετούνται κοντά στις εισόδους. Γ. Εργατικό ατύχημα Εργατικό ατύχημα είναι το βίαιο ζημιογόνο και εξωτερικό συμβάν που έλαβε χώρα κατά την εκτέλεση της εργασίας ή εξ αφορμής αυτής και έχει ως συνέπεια την προσβολή της ακεραιότητας και υγείας των εργαζομένων. Ερευνάται εάν μεταξύ της εργασίας και του ατυχήματος υπάρχει αφενός τοπικός σύνδεσμος εάν δηλαδή το ατύχημα επέρχεται σε κάθε χώρο στον οποίο ευρίσκεται ο εργαζόμενος, με τη ρητή ή σιωπηρή συγκατάθεση του εργοδότη, για την άσκηση των εργασιακών του καθηκόντων και αφετέρου χρονικός σύνδεσμος εάν δηλαδή το ατύχημα συμβαίνει κατά τη διάρκεια ασχολιών του εργαζομένου που κατά κάποιο τρόπο άμεσο ή έμμεσο συνδέονται προς την παρεχομένη υπ΄αυτού εργασία, για το συμφέρον και την εξυπηρέτηση του έργου της επιχείρησης. Επίσης εργατικό ατύχημα θεωρείται το ατύχημα που δεν είναι μεν άμεση συνέπεια της παρεχομένης εργασίας αλλά συνδέεται με αυτή σε σχέση αιτίου και αποτελέσματος, για το λόγο ότι εξ ?αιτίας της εργασίας δημιουργήθηκαν οι ιδιαίτερες εκείνες αναγκαίες συνθήκες για την επέλευση του ατυχήματος. Το εργατικό ατύχημα προϋποθέτει: α) Βίαιο συμβάν προερχόμενο από εξωτερικά αίτια προς τον οργανισμό του εργαζομένου. β) Το συμβάν έλαβε χώρα από αίτια που προήλθαν λόγω της επαγγελματικής απασχόλησης του εργαζομένου. γ) Το συμβάν προσέβαλλε την υγεία του εργαζομένου. Δεν περιλαμβάνονται τα ατυχήματα που προέρχονται από γεγονότα που οφείλονται στις φυσικές δυνάμεις, όπως κεραυνός, σεισμός, πλημμύρα κλπ. Τρείς είναι οι κυριότεροι παράγοντες που συμβάλλουν στο ατύχημα: - Τεχνικός εξοπλισμός - Συνθήκες εργασίας - Ανθρώπινος παράγων Ακόμη πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ εργατικού ατυχήματος και της επαγγελματικής ασθένειας. Μέτρα πρόληψης Τα μέτρα πρόληψης των εργατικών ατυχημάτων ποικίλουν ανάλογα με - φύση - μορφή - ιδιαιτερότητες κάθε δραστηριότητας Μεθοδολογία Εκτός από τα προβλεπόμενα νομοθετικά μέτρα τα οποία πρέπει να τηρούνται επακριβώς η άλλη μέριμνα θα πρέπει να αφορά: - Ενημέρωση εργαζομένων - Κατάρτιση εργαζομένων - Οργάνωση της εργασίας και εφαρμογή κανόνων εργονομίας - Καθορισμός των επικίνδυνων χώρων - Χρήση βοηθητικού εξοπλισμού - Τρόποι εργασίας - Διαμόρφωση χώρων - Ενημέρωση για χρήση ηλεκτρισμού - Αποφυγή έκθεσης σε ουσίες και άλλους ζημιογόνους παράγοντες - Εξέταση ψυχολογικών παραγόντων (Μονοτονία - Ένταση) Από τη σωστή αξιολόγηση θα γίνει σωστή εκτίμηση των κινδύνων και η λήψη των σωστών αποφάσεων. Ατύχημα και αποζημίωση Ο παθών από εργατικό ατύχημα δικαιούται χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Ακόμη σύμφωνα με το ν.551/14 οι μισθωτοί παθόντες εργατικό ατύχημα έχουν το εκλεκτικό δικαίωμα να ασκήσουν αγωγή κατά του εργοδότη με βάση τις διατάξεις του νόμου αυτού, είτε προστασία από το αστικό δίκαιο για μη τήρηση διατάξεων από τις οποίες προκύπτει ότι ο προκαλών υπαιτίως βλάβη υγείας έχει την υποχρέωση να πληρώσει αποζημίωση που περιλαμβάνει, ανάμεσα σε άλλες ζημίες, οτιδήποτε θα στερείται στο μέλλον ο παθών εξ αιτίας της αυξήσεως των δαπανών του. Έχει το δικαίωμα να αξιώσει την πληρωμή κάθε μελλοντικής προσόδου την οποία θα απεκόμιζε από τη συνέχιση της εργασίας του, κατά την συνηθισμένη πορεία των πραγμάτων. Εάν προέρχεται το ατύχημα από αμέλεια του παθόντος ο δικαστής μπορεί να μειώσει την αποζημίωση μέχρι και το ήμισυ αυτής. Η αμέλεια κρίνεται από τον δικαστή. Δ. Τεχνικός ασφαλείας & Γιατρός εργασίας Σύμφωνα με το άρθρ. 14 του ν.1568/85 όσες επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις απασχολούν την 1.6.85 150 τουλάχιστον εργαζόμενους, είχαν υποχρέωση να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες τεχνικού ασφαλείας και γιατρού εργασίας. Το ΠΔ 294/88 καθόρισε τον ελάχιστο χρόνο απασχόλησης του ΤΑ & ΓΕ, το επίπεδο γνώσεων και ειδικότητα ΤΑ. Για τον καθορισμό των ωρών απασχόλησης ΤΑ & ΓΕ οι επιχειρήσεις κατατάσσονται σε 3 κατηγορίες. Στην Α κατηγορία μεταξύ άλλων κατατάσσονται: - ορυχεία, μεταλλεία - χημική βιομηχανία, πλαστικά - βερνικοχρώματα, εκρηκτικά - πετρελαιοειδή, υγραέρια - αμιαντοτσιμέντο - μεταλλικές κατασκευές - υφαντικές βιομηχανίες - ναυπηγεία - βαφεία, φινιριστήρια κλπ. Στην Β κατηγορία υπάγονται όσες επιχειρήσεις δεν υπάγονται στις κατηγορίες Α και Γ. Στην Γ κατηγορία υπάγονται - Γεωργία - Κτηνοτροφία - Εμπόριο, εστιατόρια - Ξενοδοχεία, επικοινωνίες, τράπεζες - Διοικητικές υπηρεσίες κλπ. Σύμφωνα με αυτό το διάταγμα ο ελάχιστος χρόνος απασχόλησης του ΤΑ και ΓΕ είναι: Ώρες ετήσιας απασχόλησης ανά εργαζόμενο Κατηγορία Α Τ.Ε. Γ.Ε. Αριθ. εργαζομένων έως 500 3,5 500 - 1000 3,0 1001 - 5000 2,5 0,8 5001 & άνω 2 Κατηγορία Β Έως 1000 2,5 1001 έως 5000 1,5 0,6 5001 και άνω 1,0 Κατηγορία Γ 0,4 0,4 Σύμφωνα με το άρθρ. 4 του ΠΔ 17/96 σε κάθε περίπτωση απασχόλησης τεχνικού ασφαλείας και γιατρού εργασίας ο ελάχιστος πραγματικός χρόνος ετήσιας απασχόλησης για τον καθένα χωριστά δεν μπορεί να είναι μικρότερος των α) 25 ωρών ετησίως για επιχειρήσεις που απασχολούν μέχρι 20 άτομα β) 50 ωρών ετησίως για επιχειρήσεις που απασχολούν 21 - 50 άτομα γ) 75 ωρών ετησίως για επιχειρήσεις που απασχολούν άνω των 50 ατόμων Το ΠΔ 17/96 που εκδόθηκε σε συμμόρφωση με οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπει την απασχόληση ΤΑ και ΓΕ και σε επιχειρήσεις ολιγότερες των 50 ατόμων. Σε ελάχιστες περιπτώσεις με ειδικές διατάξεις προβλέπεται η απασχόληση Γ.Ε. και για επιχειρήσεις κάτω των 50 ατόμων, όπως για επιχειρήσεις μολύβδου, αμιάντου, καρκινογόνων και βιολογικών παραγόντων (ΠΔ 94/87, ΠΔ 70 α/88, ΠΔ 399/94, ΠΔ 186/95 αντίστοιχα). Ο εργοδότης προκειμένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νόμου για την υποχρέωση χρησιμοποίησης ΤΑ και ΓΕ μπορεί να επιλέξει μεταξύ εργαζομένων στην επιχείρηση ή άτομα εκτός επιχείρησης ή να συνάψει συμβόλαιο με τις εξωτερικές υπηρεσίες προστασίας και πρόληψης (ΕΞΥΠΠ). N.3144/2003 O νέος νόμος 3144/2003 άρθρ. 9 συμπληρώνοντας τις διατάξεις του ν.1568/85 "περί υγιεινής και ασφαλείας των εργαζομένων" επιφέρει αλλαγές όσον αφορά την υποχρέωση διατηρήσεως γιατρού εργασίας και τεχνικού ασφαλείας. Πριν αναφερθούμε στις αλλαγές θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι στην κατηγορία Α υπάγονται οι επιχειρήσεις υψηλής επικινδυνότητας, στην κατηγορία Β οι επιχειρήσεις μεσαίας επικινδυνότητας και στην κατηγορία Γ οι επιχειρήσεις χαμηλής επικινδυνότητας. Τεχνικός ασφαλείας (Τ.Α.) Υποχρέωση απασχόλησης από όλες τις επιχειρήσεις 1 και άνω μισθωτού. Γιατρός εργασίας (Γ.Α.) Ειδικότερα για τον τεχνικό ασφαλείας α) Για επιχειρήσεις κατηγορίας Α με άνω των 50 εργαζομένων και κατηγορίας Β με άνω των 650 εργαζομένων ο τεχνικός ασφαλείας πρέπει να είναι πτυχιούχος ΑΕΙ με ανάλογο πτυχίο β) Για επιχειρήσεις κατηγορίας Β και Γ με λιγότερους των 50 εργαζομένων μπορεί να ανατεθούν καθήκοντα ΤΑ σε εργαζόμενο με ανάλογα προσόντα. γ) Για επιχειρήσεις κατηγορίας Γ με λιγότερους των 50 εργαζομένων καθήκοντα ΤΑ μπορεί να ασκεί ο ίδιος ο εργοδότης εφόσον επιμορφωθεί. δ) Για επιχειρήσεις κατηγορίας Β και Γ με λιγότερους των 50 εργαζομένων ΤΑ μπορεί να είναι ο ίδιος ο εργοδότης εφόσον έχει τα προσόντα και μία από τις ειδικότητες ΤΑ του κλάδου οικονομ. δραστηριότητος που προβλέπονται. ε) Για επιχειρήσεις κατηγορίας Β με λιγότερους των 20 μισθωτών ΤΑ μπορεί ο ίδιος ο εργοδότης εφόσον έχει τα προσόντα και μία από τις ειδικότητες που δεν προβλέπεται για τον κλάδο οικονομικής δραστηριότητος που ανήκει η επιχείρηση εφόσον επιμορφωθεί επί 35ωρον. στ) Για επιχειρήσεις κατηγορία Β που απασχολούν μέχρι και 6 εργαζόμενους ΤΑ ο ίδιος ο εργοδότης εφόσον επιμορφωθεί επί 35ωρον και είναι πτυχιούχος ΤΕΕ ή Ινστιτούτου Επαγγελματικής κατάρτισης η τεχνικής σχολής σχετικής ζ) Για επιχειρήσεις κατηγορίας Β που απασχολούν μέχρι και 3 εργαζόμενους ΤΑ ο ίδιος ο εργοδότης εφόσον επιμορφωθεί επί 35ωρο και έχει άδεια άσκησης τεχ. επαγ. εμπειροτέχνη και το αντικείμενο της άδειας σχετικό. Στις περιπτώσεις ε - στ - και ζ ο εργοδότης έχει την υποχρέωση να αναθέτει τη σύνταξη της γραπτής εκτίμησης κινδύνου του ΠΔ 17/96 (άρθ.8) σε πρόσωπα που έχουν τα προσόντα του άρθρ. 5 του ν.1568 / 85 και μία από τις ειδικότητες ΤΑ. α. Αρμοδιότητες Τ.Α. - Συμβουλεύει σε θέματα σχεδιασμού, προγραμματισμού, κατάστασης συντήρησης εγκαταστάσεων, προμήθειας μέσων, εξοπλισμού, έλεγχος αποτελεσματικότητας ατομικών μέσων προστασίας. - Ελέγχει την ασφάλεια των εγκαταστάσεων και επιβλέπει την εφαρμογή μέτρων υγιεινής και ασφάλειας, πρόληψης ατυχημάτων ενημερώνοντας τον εργοδότη. Ειδικότερα: - Επιθεωρεί τακτικά τους χώρους εργασίας - Ερευνά αίτια εργατικών ατυχημάτων - Εποπτεύει την εκτέλεση ασκήσεων πυρασφάλειας - συναγερμού - Μεριμνά ώστε οι εργαζόμενοι να τηρούν κανόνες υγιεινής και ασφάλειας, ενημερώνει και καθοδηγεί - Συμμετέχει στην κατάρτιση προγράμματος εκπαίδευσης - Έχει ανεξαρτησία απέναντι εργοδότου και εργαζομένων και τηρεί το απόρρητο. β. Αρμοδιότητες Γ.Ε. Ο γιατρός εργασίας παρέχει υποδείξεις και συμβουλές στον εργοδότη, στους εργαζόμενους, γραπτά ή προφορικά, σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για την σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων. Τις υποδείξεις καταχωρεί στο ειδικό βιβλίο. Ο εργοδότης λαμβάνει γνώση ενυπογράφως των υποδείξεων. Ειδικότερα: - Συμβουλεύει σε θέματα σχεδιασμού - προγραμματισμού της παραγωγικής διαδικασίας, σύμφωνα με κανόνες υγιεινής και ασφαλείας εργασίας. - Λαμβάνει μέτρα προστασίας κατά την εισαγωγή - χρήση υλών και προμήθεια μέσων εξοπλισμού. - Συμβουλεύει σε θέματα φυσιολογίας και ψυχολογίας της εργασίας, εργονομίας και υγιεινής της εργασίας. - Οργανώνει υπηρεσία πρώτων βοηθειών - Αλλάζει θέσεις εργασίας για θέματα υγείας και ευταξίας μειονεκτούντων ατόμων στην παραγωγική διαδικασία. - Προβαίνει σε ιατρικό έλεγχο των εργαζομένων μετά την πρόσληψή τους ή την ανάλογη θέση εργασίας και σε περιοδικό έλεγχο ιατρικό κατά την κρίση του επιθεωρητή εργασίας. - Μεριμνά για την διενέργεια ιατρικών εξετάσεων και μετρήσεων παραγόντων του εργασιακού περιβάλλοντος. - Εκτιμά την καταλληλότητα των εργαζομένων για την συγκεκριμένη εργασία. - Εκδίδει βεβαιώσεις των εκτιμήσεων και τις παραδίδει στον εργοδότη. - Ερευνά τις αιτίες των ασθενειών που οφείλονται στην εργασία. - Παρέχει επείγουσα θεραπεία σε περιπτώσεις ατυχήματος ή αιφνίδιας νόσου. - Για κάθε εργαζόμενο ο Γ.Ε. τηρεί σχετικό φάκελο. Σε αυτόν περιλαμβάνεται ατομικό βιβλιάριο επαγγελματικού κινδύνου με τα αποτελέσματα των ιατρικών και εργαστηριακών εξετάσεων, κάθε φορά που εργαζόμενος υποβάλλεται σε αντίστοιχες εξετάσεις. - Τηρεί το ιατρικό και επιχειρησιακό απόρρητο. γ. Αρμοδιότητες ΕΥΑΕ ή αντιπροσώπου Η επιτροπή υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας που εκλέγεται από τους εργαζόμενους έχει τις πιο κάτω αρμοδιότητες: - Μελετά τις συνθήκες εργασίας στην επιχείρηση, προτείνει μέτρα για τη βελτίωσή τους, παρακολουθεί την τήρηση των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας και συμβάλλει στην εφαρμογή τους από τους εργαζόμενους. - Σε περιπτώσεις σοβαρών εργατικών ατυχημάτων προτείνει μέτρα για την αποτροπή επανάληψης. - Επισημαίνει τον επαγγελματικό κίνδυνο στους χώρους εργασίας. - Ενημερώνεται από τη διοίκηση για τα στοιχεία εργατικών ατυχημάτων και για την εισαγωγή νέων παραγωγικών διαδικασιών, μηχανημάτων, εργαλείων, υλικών ή για τη λειτουργία νέων εγκαταστάσεων, στο μέτρο που επηρεάζουν τις συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας εργασίας. - Σε περιπτώσεις αμέσου και σοβαρού κινδύνου καλεί τον εργοδότη να λάβει τα ενδεικνυόμενα μέτρα. - Μπορεί να ζητεί την συνδρομή εμπειρογνωμόνων για θέματα υγιεινής και ασφάλειας, μετά σύμφωνη γνώμη εργοδότη Τα μέλη της ΕΥΑΕ είναι αιρετά και αποτελούνται από: 2 μέλη για επιχειρήσεις 51 - 100 εργαζομένων 3 μέλη για επιχειρήσεις 101 - 300 εργαζομένων 4 μέλη για επιχειρήσεις 301 - 600 εργαζομένων 5 μέλη για επιχειρήσεις 601 - 1000 εργαζομένων 6 μέλη για επιχειρήσεις 1001 - 2000 εργαζομένων 7 μέλη για επιχειρήσεις 2000 και άνω εργαζομένων δ. Υποχρεώσεις εργοδότη Υποχρέωση του εργοδότη είναι μεταξύ των άλλων και μάλιστα βασική η παροχή πρόνοιας και προβλέπει λήψη μέτρων υγιεινής και ασφάλειας. Ορισμός υπευθύνου για τον περιορισμό των κινδύνων που προέρχονται από την τήρηση μέτρων υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. Εκπαίδευση των εργαζομένων γύρω από θέματα υγιεινής και ασφάλειας. Διευθέτηση χώρων- μηχανημάτων, εργαλείων με τρόπο που να εξασφαλίζει την αποφυγή κινδύνων, που μπορεί να απειλήσουν τη ζωή, ακεραιότητα και υγεία των εργαζομένων. Ειδικότερα φροντίζει και επιμελείται για: - Τήρηση καθαριότητας - Φυσικό φωτισμό και επαρκή τεχνικό - Εξασφάλιση χώρων αναλόγως προς τον αριθμό των εργαζομένων - Αερισμό και κανόνες υγιεινής χώρων εργασίας - Μη ύπαρξη υγρασίας στα δάπεδα και τοίχους - Τα μηχανήματα, τροχοί, τροχαλίες ιμάντες που μεταδίδουν κινητήρια δύναμη, να είναι εγκατεστημένα και να λειτουργούν με καλύτερους δυνατούς όρους - Ασφαλή ικριώματα κλπ. - Προληπτικά μέτρα πυρκαγιάς - Συστήματα προστασίας από κλοπή - Κατάρτιση προγραμμάτων ασφάλειας - Οργάνωση πρώτων βοηθειών - Ενημέρωση - κατάρτιση εργαζομένων για πρόληψη επαγγελματικών κινδύνων - Ενημέρωση επαγγελματικών κινδύνων από την εργασία - Πρόγραμμα προληπτικής δράσης - Εξασφάλιση εργαζομένων με μέσα ατομικού εξοπλισμού προστασίας - Αναγγελία εργατικών ατυχημάτων στην Επιθεώρηση Εργασίας - Τήρηση ειδικού βιβλίου ατυχημάτων - Εκπαίδευση εργαζομένων - Πρόσληψη τεχνικού ασφαλείας και γιατρού εργασίας. Κορωνοϊός και υποχρεώσεις Σχετικά με τον εμβολιασμό λόγω κορωνοϊού ο εργοδότης, μέσα στα πλαίσια της υποχρεώσεως πρόνοιας (υποχρέωση προστασίας της ζωής και της υγείας των εργαζομένων) εντάσσεται και η δυνατότητά του να ζητήσει από τους εργαζομένους να υποβληθούν σε test κορωνοϊού με δική του δαπάνη. Τυχόν άρνηση των εργαζομένων προσκρούει στην αρχή της καλής πίστης. Διαφορετικά πρέπει να αντιμετωπίζεται η περίπτωση κατά την οποία έχει ή όχι το δικαίωμα να ζητήσει υποχρεωτικό εμβολιασμό. Το διευθυντικό αυτό δικαίωμα κρίνεται κατά περίπτωση, ανάλογα με τις περιστάσεις. ε. Υποχρεώσεις εργαζομένων Οι υποχρεώσεις των εργαζομένων συνίστανται στα εξής: - Εφαρμογή κανόνων υγιεινής και ασφάλειας - Χρησιμοποίηση σωστά των μηχανημάτων, συσκευών, εργαλείων και επικινδύνων ουσιών - Χρησιμοποίηση ατομικού εξοπλισμού προστασίας - Σωστή χρήση μηχανισμών ασφαλείας των μηχανών - Ενημέρωση εργοδότη για καταστάσεις που εγκυμονούν κινδύνους - Συνδρομή στον τεχνικό ασφαλείας - Παρακολούθηση σεμιναρίων.
ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου – Εργατικά – Εργατική νομοθεσία – Ασφαλιστική νομοθεσία – ΣΣΕ – Αποδοχές – Μισθός – Ημερομίσθιο – Επιδόματα – Συνταξιοδότηση – ΙΚΑ – ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου
