Ειδικές άδειες και διευκολύνσεις μισθωτών Χαρά Παπαδόγιαννη Οικονομολόγος Απόφοιτος τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΑΣΟΕΕ) Από παλαιότερες διατάξεις προβλέπονται ειδικές και πρόσθετες άδειες σε κατηγορίες εργαζομένων. Με τελευταία νομοθετήματα προστέθηκαν και άλλες. Οι διάσπαρτες αυτές διατάξεις παρατίθενται πιο κάτω και είναι οι εξής: Η ειδική άδεια μητρότητας - 9 μήνες Αρχικά ο ν. 3655/2008 άρθρ. 142 (ΕΑΕΔ 2008 σελ. 407) καθιέρωσε και προβλέπει ότι η μητέρα, που είναι ασφαλισμένη στο ΙΚΑ, και εργάζεται με σχέση εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις, μετά τη λήξη της αδείας κυήσεως λοχείας και της ισόχρονης προς τα μειωμένα ωράρια αδείας της ΕΓΣΣΕ 2004, δικαιούται την ειδική άδεια προστασίας μητρότητας έξι (6) μηνών. Ήδη με το άρθρο 43 του ν. 4997/22 (ΕΑΕΔ 2022 σελ. 1031) η εξάμηνη αυτή άδεια έγινε εννέα (9) μήνες. Αν η μητέρα εργαζόμενη δεν κάνει χρήση της προβλεπόμενης από την πιο πάνω ΕΓΣΣΕ, ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο άδειας, τότε δικαιούται, αμέσως μετά τη λήξη της άδειας λοχείας, την ως άνω ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας, στη συνέχεια δε και το μειωμένο ωράριο που προβλέπεται από το άρθρο 37 του ν. 4808/21. Το μειωμένο ωράριο που καθιέρωσε η ΕΓΣΣΕ του έτους 2002 που κυρώθηκε με το ν. 3144/03 (ΕΑΕΔ 2003 σελ. 684) και όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 6 της ΕΓΣΣΕ 2004 (ΕΑΕΔ 2004 Α 34) οι μητέρες εργαζόμενες δικαιούνται για χρονικό διάστημα 30 μηνών από τη λήξη της άδειας λοχείας, είτε να προσέρχονται αργότερα είτε να αποχωρούν νωρίτερα κατά μία ώρα για κάθε μέρα, Εναλλακτικά, με συμφωνία του εργοδότη, το ημερήσιο ωράριο των μητέρων μπορεί να ορίζεται μειωμένο κατά δύο (2) ώρες ημερησίως για τους πρώτους 12 μήνες και σε μία (1) ώρα για έξι (6) επί πλέον μήνες. Άλλη εναλλακτική εφαρμογή μπορεί να είναι η σωρευτική άδεια. Ως ημερομηνία έναρξης της ειδικής αδείας προστασίας της μητρότητας ορίζεται η επομένη της λήξης των ανωτέρω αδειών. Κατά τη διάρκεια της ειδικής αδείας ο ΟΑΕΔ (ΔΥΠΑ) υποχρεούται να καταβάλλει στην εργαζόμενη μητέρα μηνιαίως ποσό ίσο με τον κατώτατο μισθό, όπως κάθε φορά καθορίζεται από την Εθνική Γενική σσε. Σήμερα ο μισθός αυτός ανέρχεται σε 780 ευρώ. Η μητέρα ακόμη δικαιούται αναλογία δώρων εορτών και επιδόματος αδείας, με βάση τον πιο πάνω μισθό. Σε περίπτωση απασχόλησης μέχρι και τέσσερις (4) ώρες ημερησίως ή μέχρι δεκατρείς (13) ημέρες το μήνα, κατά τη διάρκεια του εξαμήνου, που προηγείται της άδειας κυοφορίας, το καταβαλλόμενο από τον ΟΑΕΔ ποσό ισούται με το μισό του καθοριζόμενου ανωτέρω. Ο χρόνος της ειδικής αδείας προστασίας της μητρότητας λογίζεται ως χρόνος ασφάλισης στους κλάδους κύριας σύνταξης και ασθένειας του ΙΚΑ, καθώς και στους οικείους φορείς επικουρικής ασφάλισης, οι δε προβλεπόμενες εισφορές υπολογίζονται επί του κατά περίπτωση αναφερόμενου παραπάνω ποσού, από το οποίο ο ΟΑΕΔ παρακρατεί την προβλεπόμενη εισφορά ασφαλισμένου και την αποδίδει στους αρμόδιους φορείς, μαζί με την προβλεπόμενη εισφορά εργοδότη που βαρύνει τον ΟΑΕΔ. Όπως δέχθηκε και το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους με την αριθ. 124/2018 γνωμοδότησή του, εξ αφορμής ερωτήματος του Υπουργείου Εργασίας, η ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας των 9 μηνών και η άδεια θηλασμού και φροντίδας παιδιού, διάρκειας 30 μηνών, αποτελούν μεν μέτρα για την προστασία της οικογένειας, της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας, πλην όμως εξυπηρετούν διαφορετικές σκοπιμότητες. Έτσι η παροχή της μιας δεν επικαλύπτει, ούτε πολύ περισσότερο αποκλείει τη λήψη της άλλης. Ειδικότερα η μεν ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας διαρκείας 9 μηνών που ως δικαιούχο έχει μόνο τη μητέρα αποβλέπει κατ' αρχήν στην προστασία της μητέρας και του βρέφους της και αποτελεί συνέχεια της άδειας μητρότητας, προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι για περισσότερο χρόνο δεν θα διαταράσσονται οι σχέσεις μητέρας - βρέφους, από τη σώρευση των βαρών που προκύπτουν από την ταυτόχρονη άσκηση του επαγγέλματος. Αντίθετα η άδεια θηλασμού και φροντίδας παιδιού διαρκείας 30 μηνών, στην οποία έχει αυτοτελές δικαίωμα και ο πατέρας, αποσκοπεί στην προστασία της παιδικής ηλικίας και την συμφιλίωση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής. Όπως δέχεται το ΝΣΚ από τη γραμματική ερμηνεία του άρθρου 142 του ν. 3655/08, προκύπτει ότι ο νομοθέτης επιθυμεί με τη ρύθμιση αυτή, να εξασφαλίσει ότι θα δοθεί στη μητέρα η δυνατότητα να μην επανέλθει στην εργασία της αμέσως μετά τη λήξη της άδειας μητρότητας (τοκετού - λοχείας) αφού πλέον θεσπίζει αυτοτελές δικαίωμα λήψης 9μήνου αδείας, που δεν εξαρτάται ούτε από τη βούληση του εργοδότη (όπως το ισόχρονο μειωμένο ωράριο) ούτε από το δικαίωμα ή μη λήψης κανονικής αδείας. Συμπερασματικά σύμφωνα με την ομόφωνη γνώμη των μελών του ΣΤ τμήματος του ΝΣΚ η χορήγηση της θεσμοθετηθείσας ειδικής αδείας προστασίας της μητρότητας (9 μηνών) δεν επηρεάζει τη διάρκεια της άδειας θηλασμού και φροντίδας παιδιού και χορηγείται στη μεν περίπτωση συμφωνίας περί παροχής ισόχρονης με το μειωμένο ωράριο αδείας, μετά την άδεια μητρότητας (τοκετού και λοχείας) στη συνέχεια δε ακολουθεί η άδεια θηλασμού και φροντίδας παιδιού (μειωμένο ωράριο) διαρκείας τριάντα (30) μηνών ή όπως άλλως η άδεια αυτή έχει συμφωνηθεί εναλλακτικά, μεταξύ εργαζομένης και εργοδότη. Δηλαδή οι εννέα (9) μήνες δεν συνυπολογίζονται στο διάστημα των 30 μηνών και έπονται του εννεαμήνου της ειδικής άδειας. Η γνωμοδότηση αυτή έγινε δεκτή από τον Υπουργό Εργασίας. Για την ιστορία αναφέρεται ότι στο παρελθόν και συγκεκριμένα από το 2009 το Υπουργείο Εργασίας είχε αντίθετη άποψη (έγγραφο 5688/02) Με τα άρθρα 43 και 44 του ν. 4997/22 την ειδική παροχή προστασίας μητρότητας δικαιούνται και η τεκμαιρόμενη μητέρα του άρθρου 1404 του Αστικού Κώδικα, η οποία αποκτά τέκνο με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας, αλλά και εργαζόμενη που υιοθετεί τέκνο, από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια και έως την ηλικία των οκτώ (8) ετών. Η τεκμαιρόμενη μητέρα καθώς και η μητέρα που υιοθετεί τέκνο δικαιούνται το μεταγενέθλιο τμήμα της άδειας μητρότητας που ορίζεται στην ΕΓΣΣΕ 1993 και 2000, καθώς και τις πάσης φύσεως αποδοχές και επιδόματα, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις. Από το άρθρο 43 του ν. 4997/22 προβλέπεται επίσης ότι η μητέρα δικαιούται να μεταβιβάσει, έως και επτά (7) μήνες από την ειδική άδεια προστασίας μητρότητας προς τον πατέρα, ο οποίος εργάζεται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις με πλήρη ή μερική απασχόληση. Για όσο χρόνο ο πατέρας λαμβάνει την άδεια αυτή, δικαιούται τις παροχές και τις συνέπειες ως προς την ασφαλιστική κάλυψη. Γονική άδεια Σύμφωνα με το άρθρο 28 του ν. 4808/21 ο οποίος εκδόθηκε εις εκτέλεση της οδηγίας ΕΕ 2019/ 1158 ΕΚ προβλέπει ότι κάθε εργαζόμενος γονέας ή πρόσωπο που ασκεί μέριμνα, έχει δικαίωμα γονικής αδείας 4 μηνών, μέχρι το παιδί να συμπληρώσει το 8ο έτος της ηλικίας, για εκπλήρωση ελάχιστων υποχρεώσεων ανατροφής. Ο εργαζόμενος πρέπει να έχει συμπληρώσει 1 έτος συνεχόμενης ή με διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου στον ίδιο εργοδότη. Ο ΟΑΕΔ (ΔΥΠΑ) υποχρεούται να καταβάλει για τους δύο πρώτους μήνες επίδομα γονικής αδείας μηνιαίως ποσό ίσου με τον ελάχιστο νομοθετημένο μισθό. Αν υπάρχουν περισσότερα παιδιά το δικαίωμα είναι αυτοτελές για το καθένα από αυτά, εφόσον από τη λήξη της αδείας του προηγούμενου παιδιού μεσολάβησε ένας χρόνος προαπασχόλησης στον ίδιο εργοδότη. Γονείς διδύμων, τριδύμων κλπ δικαιούνται να λάβουν το επίδομα για δύο μήνες επί πλέον, ανεξαρτήτως αριθμού παιδιών. Γονείς μόνοι λόγω θανάτου του άλλου γονέα ή λόγω αφαίρεσης γονικής μέριμνας ή μη αναγνώρισης του τέκνου από τον άλλο γονέα, δικαιούται τη γονική άδεια και το επίδομα εις διπλούν. Η γονική άδεια διακόπτεται με τη λήξη της συμβάσεως ορισμένου χρόνου και μπορεί να συνεχισθεί σε περίπτωση ανανεώσεως ή παράτασης ή όταν συναφθεί σύμβαση με άλλον εργοδότη. Η Γονική άδεια χορηγείται συνεχόμενα, τμηματικά ή με άλλο ευέλικτο τρόπο, με βάση σχετική αίτηση του γονέα. Ο εργοδότης κατόπιν διαβούλευσης απαντά στην αίτηση του εργαζομένου άμεσα και κατ' ανώτατο εντός ενός μηνός από την υποβολή της. Σε κάθε περίπτωση ο εργοδότης υποχρεούται να χορηγήσει τη γονική άδεια εντός δύο μηνών από την υποβολή της αίτησης. Η γονική άδεια αναρτάται στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ Ο χρόνος του τμήματος αδείας που επιχορηγείται από τον ΟΑΕΔ λογίζεται ως χρόνος ασφάλισης στους κλάδους κύριας σύνταξης και ασθενείας και στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης. Τις εργατικές εισφορές παρακρατεί ο ΟΑΕΔ και αποδίδει στον ασφαλιστικό φορέα μαζί με τις εργοδοτικές οι οποίες βαρύνουν τον ίδιο. Τον υπόλοιπο χρόνο μπορεί ο εργαζόμενος να εξαγοράσει ως πλασματικό χρόνο. Ο χρόνος απουσίας θεωρείται ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας. Ναυτικών γονική άδεια Σύμφωνα με το πδ 80/2012 σε κάθε γονέα ναυτικό που εργάζεται με σύμβαση ναυτικής εργασίας στα υπό Ελληνική σημαία πλοία και έχει συμπληρώσει συνολική θαλάσσια υπηρεσία τουλάχιστον 12 μηνών παρέχεται ατομικό δικαίωμα λήψης γονικής αδείας γέννησης ή υιοθεσίας παιδιού, χωρίς αποδοχές, για περίοδο τουλάχιστον τεσσάρων (4) μηνών, ώστε να μπορεί να ασχοληθεί με το παιδί του, μέχρι αυτό να συμπληρώσει την ηλικία των πέντε (5) ετών. Σε περίπτωση ύπαρξης περισσοτέρων παιδιών το δικαίωμα γονικής αδείας είναι αυτοτελές για το καθένα από αυτά, εφόσον από το χρόνο λήξης της αδείας που χορηγήθηκε για το προηγούμενο παιδί ο ναυτικός συμπλήρωσε 12μηνη θαλάσσια υπηρεσία. Άδεια ατόμων με ειδικές ανάγκες (ΑΜΕΑ) Σύμφωνα με το άρθρο 8 του ν. 2543/98 τα άτομα που έχουν ποσοστό αναπηρίας 50% τουλάχιστον, τα οποία έχουν περιορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική απασχόληση, εξαιτίας οποιασδήποτε χρόνιας σωματικής ή πνευματικής ή ψυχικής πάθησης ή βλάβης, δικαιούνται όπως η κανονική τους άδεια προσαυξηθεί κατά έξι (6) εργάσιμες ημέρες. Το ίδιο ισχύει και για τους αναπήρους του Δημοσίου, ΝΠΔΔ και ΟΤΑ. Την επαύξηση αυτή δικαιούνται όλα τα παραπάνω άτομα με ειδικές ανάγκες ή οι ανάπηροι, ανεξάρτητα από τον τρόπο και το χρόνο της πρόσληψής τους. Άδεια πατρότητας Από το ν. 4808/21 καθιερώνονται αντίστοιχες άδειες και δικαιώματα και για τον πατέρα, με σκοπό την εξισορρόπηση του ρόλου και των δύο γονέων στην οικογένεια, αλλά και ως ένα αντικίνητρο για την πρόσληψη γυναικών. Με την απόκτηση παιδιού ο πατέρας δικαιούται άδεια πατρότητας 14 ημερών, με αποδοχές και 10 ημέρες όταν έχει μερική απασχόληση. Χορηγείται εντός 30 ημερών από τη γέννηση και χωρίς προϋποθέσεις. Η άδεια χορηγείται υποχρεωτικά από τον εργοδότη και δεν εξαρτάται από προηγούμενη απασχόληση ή προϋπηρεσία ή από τη συζυγική ή οικογενειακή κατάσταση του εργαζομένου. Χορηγείται και σε υιοθεσία ή αναδοχή τέκνου έως 8 ετών. Άδεια φροντιστή Σύμφωνα με το άρθρο 29 του ν. 4808/21 κάθε εργαζόμενος ο οποίος έχει συμπληρώσει έξι (6) μήνες συνεχόμενης ή με διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου, δικαιούται άδεια φροντιστή για τη φροντίδα προσώπου, διαρκείας έως πέντε (5) εργάσιμων ημερών, για κάθε ημερολογιακό έτος, εφόσον το πρόσωπο αυτό έχει ανάγκη σημαντικής φροντίδας ή υποστήριξης, για σοβαρό ιατρικό λόγο ο οποίος βεβαιώνεται με ιατρική γνωμάτευση. Το άρθρο 26 του νόμου αναφέρει ότι την άδεια για προσωπική φροντίδα ή υποστήριξη την δικαιούνται εργαζόμενοι που έχουν συγγενείς ή πρόσωπα που κατοικούν στο ίδιο νοικοκυριό με αυτούς και που έχουν ανάγκη σημαντικής φροντίδας, λόγω σοβαρών ιατρικών λόγων. Η άδεια αυτή είναι με αποδοχές, αφού δεν αναφέρεται το αντίθετο. Άδεια σχολικής παρακολούθησης πορείας παιδιών Προκειμένου να παράσχεται η δυνατότητα στους γονείς, όπως προσερχόμενοι στις εκπαιδευτικές μονάδες στις οποίες φοιτούν τα παιδιά τους, παρακολουθήσουν την πορεία αυτών ο ν. 1483/84 προβλέπει ότι δικαιούνται να απουσιάζουν ορισμένες ώρες ή ολόκληρη την ημέρα από την εργασία τους, μέχρι τη συμπλήρωση τεσσάρων (4) εργασίμων ημερών, κάθε ημερολογιακό έτος, με άδεια του εργοδότη. Εφαρμόζεται και στους μερικώς απασχολουμένους, χωρίς να γίνεται διάκριση το είδος της μερικής απασχόλησης (μειωμένο ωράριο και πόσο, εκ περιτροπής εργασία κλπ) ν. 3488/06. Εφαρμόζεται στους παρέχοντες εργασία με εξαρτημένη σχέση ή με έμμισθη εντολή. Η άδεια απουσίας χορηγείται στον ένα από τους δύο γονείς. Αν και οι δύο γονείς απασχολούνται αποφασίζουν με κοινή συμφωνία κάθε φορά ποιος από τους δύο θα κάνει χρήση αυτού του δικαιώματος. Το δικαίωμα απουσίας το έχουν οι γονείς που έχουν παιδιά μέχρι 16 ετών και φοιτούν σε σχολεία στοιχειώδους ή μέσης εκπαίδευσης. Συμπεριλαμβάνονται και τα Νηπιαγωγεία και τα προνήπια. Η άδεια απουσίας μπορεί να είναι ορισμένες ώρες ή ολόκληρη την ημέρα και μέχρι 4 ημέρες ετησίως, με άδεια του εργοδότη, ο οποίος μπορεί να ζητήσει βεβαίωση του σχολείου, προκειμένου να πιστοποιείται η επίσκεψη του γονέα στο σχολείο. Η άδεια απουσίας είναι για κάθε παιδί, συνολικά όμως και για τους δύο γονείς (ΕΓΣΣΕ 2008). Επειδή η διάταξη του νόμου δεν αναφέρει το αντίθετο συνάγεται ότι η άδεια αυτή είναι με αποδοχές. Αυτό δέχεται και ο ΑΠ με την αριθ. 4/2000 απόφασή του καθώς και το Υπ. Εργασίας με το αριθ. 588/87 έγγραφό του. Το δικαίωμα απουσίας το έχουν οι γονείς που έχουν παιδιά μέχρι 16 ετών και φοιτούν σε σχολεία στοιχειώδους ή μέσης εκπαίδευσης. Συμπεριλαμβάνονται και τα Νηπιαγωγεία και τα προνήπια. Η άδεια απουσίας μπορεί να είναι ορισμένες ώρες ή ολόκληρη την ημέρα και μέχρι 4 ημέρες ετησίως, με άδεια του εργοδότη, ο οποίος μπορεί να ζητήσει βεβαίωση του σχολείου, προκειμένου να πιστοποιείται η επίσκεψη του γονέα στο σχολείο. Η άδεια απουσίας είναι για κάθε παιδί, συνολικά όμως και για τους δύο γονείς (ΕΓΣΣΕ 2008) Επειδή η διάταξη του νόμου δεν αναφέρει το αντίθετο συνάγεται ότι η άδεια αυτή είναι με αποδοχές. Αυτό δέχεται και ο ΑΠ με την αριθ. 4/2000 απόφασή του καθώς και το Υπ. Εργασίας με το αριθ. 588/87 έγγραφό του. Άδεια γάμου Η άδεια που δικαιούται ο εργαζόμενος σε περίπτωση συνάψεως γάμου προβλέπεται για πρώτη φορά από την ΕΓΣΣΕ του 1996 και 2000. Προβλέπονται 5 εργάσιμες ημέρες για όσους εργάζονται 5θήμερο και 6 εργάσιμες ημέρες για όσους εργάζονται 6ήμερο. Η άδεια αυτή δεν συμψηφίζεται με την κανονική άδεια αναπαύσεως. Άδεια μονογονεϊκής οικογένειας Σύμφωνα με το άρθρο 45 του ν. 4808/21 στον εργαζόμενο γονέα που έχει χηρέψει και στον άγαμο γονέα που έχει την αποκλειστική επιμέλεια παιδιού, χορηγείται άδεια έξι (6) εργασίμων ημερών ετησίως, με αποδοχές, επί πλέον αυτής που δικαιούται από άλλες διατάξεις. Γονέας με τρία (3) παιδιά ή περισσότερα δικαιούται αδείας οκτώ (8) ημερών εργασίμων ετησίως. Άδεια προγεννητικών εξετάσεων Από το άρθρο 40 του ν. 4808/21 προβλέπεται ότι οι έγκυοι εργαζόμενες απαλλάσσονται από την εργασία, χωρίς περικοπή αποδοχών, κατόπιν προηγούμενης ενημέρωσης του εργοδότη, με κάθε πρόσφορο μέσο, προκειμένου να υποβάλλονται σε εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου, εφόσον αυτές οι εξετάσεις πρέπει να γίνουν κατά τη διάρκεια του χρόνου εργασίας. Άδεια άνευ αποδοχών Σύμφωνα με το άρθρο 62 του ν. 4808/21 εργαζόμενος πλήρους ή μερικής απασχόλησης μπορεί, κατόπιν ατομικής έγγραφης συμφωνίας με τον εργοδότη, να λάβει άδεια άνευ αποδοχών, για χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει το ένα (1) έτος, η οποία μπορεί να παραταθεί με νεότερη συμφωνία. Κατά τη διάρκεια της αδείας η σύμβαση εργασίας τίθεται σε αναστολή και δεν οφείλονται ασφαλιστικές εισφορές. Η έγγραφη συμφωνία αναρτάται στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ. Μετά τη λήξη της άδειας άνευ αποδοχών αναβιώνουν τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των μερών εκ της συμβάσεως εργασίας Ο νόμος αυτός εκδόθηκε κατ' επιταγή της οδηγίας ΕΕ 2019/1158 και εφαρμόζεται σε όλους τους εργαζόμενους γονείς, φυσικούς, θετούς, αναδόχους καθώς και στις τεκμαιρόμενες μητέρες, όπως επίσης και στους φροντιστές οι οποίοι απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα, το δημόσιο τομέα, τα νπδδ, ΟΤΑ και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, με οποιαδήποτε σχέση εργασίας ή μορφής απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεων μερικής απασχόλησης και ορισμένου χρόνου, των συμβάσεων προσωρινής απασχόλησης και της έμμισθης εντολής, ανεξάρτητα από τη φύση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Άδεια υποβοηθούμενης αναπαραγωγής Σύμφωνα με το άρθρο 35 του ν. 4808/21 εργαζόμενες οι οποίες υποβάλλονται σε μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, δικαιούνται άδεια επτά (7) εργασίμων ημερών, με αποδοχές, ύστερα από βεβαίωση του θεράποντος ιατρού ή του διευθυντή της μονάδος. Κατά τα ιατρικώς ισχύοντα η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή περιλαμβάνει όλες τις μεθόδους που αποσκοπούν στη διευκόλυνση της σύλληψης ενός παιδιού, περιλαμβανομένων και των μεθόδων εξωσωματικής γονιμοποίησης. Άδεια αναπήρων & ατόμων με ειδικές ανάγκες Τα άτομα που έχουν ποσοστό αναπηρίας 50% τουλάχιστον, τα οποία έχουν περιορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική απασχόληση, εξ αιτίας οποιασδήποτε χρόνιας σωματικής ή πνευματικής ή ψυχικής παθήσεως ή βλάβης, δικαιούνται όπως η κανονική τους άδεια προσαυξηθεί κατά έξι (6) εργάσιμες ημέρες. Το ίδιο ισχύει και για το Δημόσιο, ΟΤΑ και ΝΠΔΔ. Την επαύξηση αυτή δικαιούνται όλα τα παραπάνω άτομα με ειδικές ανάγκες και οι ανάπηροι, ανεξάρτητα από τον τρόπο και το χρόνο της πρόσληψής τους (ν. 2643/ 98 άρθρο 8). Άδεια αιμοληψίας Σύμφωνα με το άρθρο 68 του ν. 4554/18 ο εργαζόμενος ο οποίος ανταποκρίνεται σε πρόσκληση από υπηρεσία αιμοληψίας για κάλυψη έκτακτης ανάγκης ή μετέχει σε οργανωμένη ομαδική αιμοληψία, καθώς και ο εργαζόμενος που προσέρχεται σε οποιοδήποτε κέντρο αιμοληψίας με δική του πρωτοβουλία για να προσφέρει αίμα, δικαιούται ειδικής αδείας απουσίας, με πλήρεις αποδοχές, μόνο για την ημέρα της αιμοληψίας. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η έγκαιρη ενημέρωση του εργοδότη τουλάχιστον πέντε (5) εργάσιμες ημέρες πριν, εκτός των περιπτώσεων κάλυψης έκτακτης ανάγκης. Χρήση μέχρι δύο (2) φορές ετησίως. Άδεια αιμοκάθαρσης και μετάγγισης Το άρθρο 8 της Εθνικής Γενικής ΣΣΕ του έτους 2002 προβλέπει ότι οι εργαζόμενοι με εξαρτημένη σχέση εργασίας οι οποίοι έχουν υπηρεσία μέχρι τεσσάρων (4) ετών στον ίδιο εργοδότη, και οι οποίοι πάσχουν από νόσημα που απαιτεί μετάγγιση αίματος και παραγώγων του ή αιμοκάθαρση και το οποίο έχει γνωστοποιηθεί στον εργοδότη, δικαιούνται έως είκοσι δύο (22) εργάσιμες ημέρες το χρόνο επιπλέον άδεια, με αποδοχές. Άδεια για νοσήματα παιδιών Σύμφωνα με το άρθρο 24 του ν. 4892/22 στους εργαζόμενους γονείς χορηγείται ειδική γονική άδεια διάρκειας δέκα (10) εργασίμων ημερών κατ’ έτος, με αποδοχές, για την αντιμετώπιση των αναγκών παιδιών έως δεκαοκτώ (18) ετών συμπληρωμένων, με νόσημα που απαιτεί μεταγγίσεις αίματος και παραγώγων του ή αιμοκάθαρση, με νεοπλασματική ασθένεια ή που χρήζει μεταμόσχευσης ή με σπάνιο νόσημα ή πάθηση, σύμφωνα με τον κατάλογο της παρ. 2 του άρθρου 12 του ν. 4213/13 και εφόσον στην τελευταία περίπτωση συντρέχει ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, ή παιδιών, ανεξαρτήτως της ηλικίας τους, με βαριά νοητική αναπηρία ή σύνδρομο DOWN ή αυτισμό. Άδεια φορέων & πασχόντων από AIDS H Εθνική Γενική ΣΣΕ του 2004 προβλέπει ότι οι φορείς ή πάσχοντες από AIDS δικαιούνται επί πλέον άδεια ενός (1) μηνός, με αποδοχές και έχουν κριθεί ικανοί προς εργασία, οι οποίοι έχουν υπηρεσία μέχρι τεσσάρων ετών στον εργοδότη. Άδεια λόγω θανάτου συγγενών Η Εθνική Γενική ΣΣΕ του 2010 προβλέπει ότι στους εργαζόμενους με εξαρτημένη σχέση εργασίας χορηγείται άδεια δύο (2) ημερών σε περίπτωση θανάτου, συζύγου, τέκνων, γονέων και αδελφών. Περιλαμβάνει και τους εξ αγχιστείας συγγενείς. Άδεια μεταπτυχιακών φοιτητών Η Εθνική Γενική ΣΣΕ του 2004 προβλέπει ότι όσοι εργαζόμενοι συμμετέχουν σε πρόγραμμα για μεταπτυχιακό δίπλωμα ετήσιας τουλάχιστον φοίτησης ή διδακτορικό δίπλωμα ΑΕΙ ή ΤΕΙ της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, δικαιούνται άδεια δέκα (10) εργασίμων ημερών. Η άδεια αυτή είναι άνευ αποδοχών από τον εργοδότη, χορηγείται σε συνεχείς ημέρες ή τμηματικά και ανεξάρτητα από την ηλικία του / της δικαιούχου και ισχύει μέχρι δύο έτη. Άδεια λουτροθεραπείας Οι ανάπηροι μισθωτοί των πάσης φύσεως επιχειρήσεων, αλλά και του Δημοσίου, δικαιούνται, πέραν της κανονικής, και επιπρόσθετη άδεια 30 ημερών, με πλήρεις αποδοχές. Η άδεια αυτή χορηγείται για τη διευκόλυνσή τους μετάβασης στα κέντρα λουτροθεραπείας, η αναγκαιότητα της οποίας κρίνεται από τη γνωμάτευση αρμόδιας επιτροπής. Η γνωμάτευση αυτή απαιτείται όπως υποβληθεί στον εργοδότη. Οι ημέρες αυτής της αδείας είναι ημερολογιακές (αν.1324/49 - ν. 1487/50 - ν. 2643/98). Άδεια χειριστών ακτινολογικών μηχανημάτων Οι χειριστές ακτινολογικών μηχανημάτων, οι εμφανιστές ακτινολογικών εργαστηρίων, οι ραδιοφυσικοί που απασχολούνται σε ακτινολογικά εργαστήρια ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ, Δημοτικά ιδρύματα και πάσης φύσεως εργαστήρια, δικαιούνται πρόσθετη μηνιαία άδεια κατ’ έτος, λόγω του επικινδύνου της εργασίας τους. Την άδεια αυτή δικαιούνται αντίστοιχα και οι εργαζόμενοι των πιο πάνω ειδικοτήτων σε ιδιωτικές κλινικές και διαγνωστικά κέντρα, όπως και οι νοσηλευτές-τριες και το παραϊατρικό προσωπικό των εργαστηρίων ακτινοθεραπείας και ραδιοϊσοτόπων, αλλά και οι χειριστές αξονικών τομογράφων (ΝΔ 4111/60). Άδεια ανηλίκων Η κανονική άδειας των ανηλίκων χορηγείται κατά την περίοδο των θερινών σχολικών διακοπών σε συνεχείς ημέρες. Το μισό της κανονικής αδείας χορηγείται τμηματικά και σε άλλες χρονικές περιόδους, αν το ζητήσει ο ανήλικος. Οι ανήλικοι εργαζόμενοι ανεξάρτητα από το χρόνο απασχόλησής τους, όταν είναι συγχρόνως και μαθητές ή σπουδαστές σε αναγνωρισμένη σχολή, δικαιούνται για τη συμμετοχή τους στις εξετάσεις και άδεια δύο (2) ημερών, συνεχόμενη ή τμηματική, κατά την αίτησή τους, για κάθε ημέρα εξετάσεων, με την υποχρέωση να αποδεικνύουν τη συμμετοχή τους με σχετική βεβαίωση (ν. 1837/89 - 3144/03). Άδεια νοσηλευτών κλπ. ιδιωτικών κλινικών Στους νοσηλευτές, φυσικοθεραπευτές πλήρους απασχόλησης που εργάζονται σε μονάδες εντατικής θεραπείας, χειρουργεία και μονάδες τεχνικού νεφρού χορηγείται ειδική πρόσθετη άδεια με αποδοχές 10 ημερών, πέραν της κανονικής. Η ειδική άδεια χορηγείται μετά από συνεχή υπηρεσία ενός χρόνου στις ανωτέρω μονάδες και σε χρονικό διάστημα που δεν διαταράσσεται η εύρυθμη λειτουργία των εν λόγω μονάδων. (σσε από 6.5.1996). Άδεια ιατρών Οι ιατροί πυρηνικής ιατρικής, πέραν από τους ακτινολόγους και ακτινοθεραπευτές, δικαιούνται πρόσθετη κανονική άδεια έξι (6) εβδομάδων κατ’ έτος. Την άδεια αυτή δικαιούνται και οι ειδικευόμενοι. Χορηγείται με τη διαδικασία και τις προϋποθέσεις που ισχύουν για τη χορήγηση της κανονικής αδείας. Άδεια ναρκαλιευτών Οι ιδιωτικοί ναρκαλιευτές δικαιούνται πρόσθετη άδεια 12 ημερών ετησίως, (ΝΔ 1033/71 άρθ. 5). Άδεια εργαζομένων στις χωματερές - ΟΤΑ Ι.δ. - Στους εργαζομένους αποκλειστικά στις χωματερές (υγειονομική ταφή - σταθμούς μεταφόρτωσης απορριμμάτων κλπ) μετά τη συμπλήρωση ενός έτους απασχόλησης χορηγούνται πέντε (5) ημέρες επί πλέον κανονική άδεια το χρόνο (σσε από 12.8.2004). Άδεια συνδικαλιστικών στελεχών Οι ν. 1264/82 - 4808/21 προβλέπουν ότι τα συνδικαλιστικά στελέχη, στα πλαίσια της συνδικαλιστικής ελευθερίας και δράσης, για τη διευκόλυνση της αυτόνομης λειτουργίας και ανεμπόδιστης άσκησης των δικαιωμάτων τους, μεταξύ των άλλων δικαιούνται επί πλέον ημέρες αδείας, για την επιτυχή εκτέλεση των καθηκόντων τους. Η ειδική αυτή άδεια των συνδικαλιστικών στελεχών διαφοροποιείται για κάθε συνδικαλιστικό στέλεχος ανάλογα με τη σπουδαιότητα της συνδικαλιστικής οργάνωσης αφενός και αφετέρου ανάλογα με τη θέση που κατέχει το στέλεχος σε αυτή. Αναλυτικά το άρθρο 90 του ν. 4808/21 (ΕΑΕΔ 2021 σελ. 647) προβλέπει σχετικά. Άδεια για εξεύρεση εργασίας Σύμφωνα με το άρθρο 677 του Αστικού Κώδικα σε περίπτωση καταγγελίας της συμβάσεως εργασίας ο εργοδότης υποχρεούται, εάν αυτό ζητηθεί, να διαθέσει στο μισθωτό τον αναγκαιούντα απολύτως απαραίτητο χρόνο, προκειμένου να γίνει προσπάθεια εξευρέσεως άλλης εργασίας. Ο Αστικός κώδικας αναφέρεται σε καταγγελία της συμβάσεως εργασίας (τακτική καταγγελία) δηλαδή αυτή που γίνεται με προειδοποίηση. Η χρήση της άδειας αυτής πρέπει να γίνεται σύμφωνα με την αρχή της καλής πίστεως και να μην ασκείται καταχρηστικά. Ναυτικοί πλοίων υπό Ελληνική Σημαία Άδεια πατρότητας Σύμφωνα με το ΠΔ 52/23 (ΕΑΕΔ 23 σελ. 433) κάθε εργαζόμενος με σύμβαση ναυτικής εργασίας πατέρας, δικαιούται άδεια πατρότητας δεκατεσσάρων (14) εργάσιμων ημερών, με αποδοχές, η οποία πρέπει να λαμβάνεται κατά τη γέννηση του τέκνου. Η άδεια αυτή μπορεί είτε α) να χορηγείται δύο (2) ημέρες πριν από την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού, οπότε οι υπόλοιπες δώδεκα (12) χορηγούνται συνολικά ή τμηματικά άμεσα, λόγω της γέννησης του τέκνου, εντός τριάντα (30) ημερών, από την ημερομηνία γέννησης, είτε β) να χορηγείται το σύνολό τους μετά την ημερομηνία γέννησης. Για την εύρυθμη και ασφαλή λειτουργία του πλοίου, ο ναυτικός γνωστοποιεί εγγράφως την πιθανολογούμενη ημέρα τοκετού στον πλοίαρχο ή τον εργοδότη, προκειμένου ο τελευταίος να λάβει εγκαίρως γνώση. Η άδεια πατρότητας χορηγείται υποχρεωτικά και δεν εξαρτάται από προηγούμενη απασχόληση ή προϋπηρεσία ή από τη συζυγική ή οικογενειακή κατάσταση του ναυτικού. Σε περίπτωση υιοθεσίας ή αναδοχής τέκνου ηλικίας έως οκτώ (8) ετών, η άδεια πατρότητας χορηγείται από την ένταξη του τέκνου στην οικογένεια. Ειδική άδεια στις γυναίκες εργαζόμενες για γυναικολογικές εξετάσεις Σύμφωνα με το άρθρο 96 του ν. 5053 /23 (ΕΑΕΔ 23 σελ. 443) ο οποίος τροποποιεί το άρθρο 232 του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου, στις εργαζόμενες γυναίκες χορηγείται μία (1) ημέρα το χρόνο άδεια με αποδοχές, προκειμένου να πραγματοποιήσουν γυναικολογικές εξετάσεις. Άλλες ειδικές άδειες Άδεια εκλογών Επιμορφωτική άδεια Ονομαστική άδεια Άδεια εξετάσεων Δημοσίων υπαλλήλων κλπ. Προβλεπόμενες άδειες από σσε. Ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας Από το άρθρο 31 του ν. 4808/21 προβλέπεται ότι κάθε εργαζόμενος γονέας παιδιών ηλικίας έως δώδεκα ετών ή φροντιστής δικαιούται να ζητεί ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας, για λόγους φροντίδας, όπως ιδίως τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο εργασίας ή μερική απασχόληση. Ο εργαζόμενος γονέας πρέπει να έχει συμπληρώσει έξι (6) μήνες συνεχόμενης ή με διαδοχικές συμβάσεις, στον ίδιο εργοδότη. Ο εργοδότης εξετάζει και διεκπεραιώνει εντός ενός (1) μηνός κάθε αίτηση, λαμβάνοντας υπόψη και τις ανάγκες της επιχείρησης και του εργαζομένου. Σημείωση Οι πιο πάνω ειδικές άδειες και διευκολύνσεις καθώς και η άδεια πατρότητας, η οδηγία προβλέπει ότι εφαρμόζονται σε όλους τους εργαζόμενους γονείς φυσικούς, θετούς, αναδόχους, καθώς και στις τεκμαιρόμενες μητέρες, όπως επίσης και στους φροντιστές, οι οποίοι απασχολούνται στον ιδιωτικό τομέα, το δημόσιο τομέα, τα νπδδ, ΟΤΑ και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, με οποιαδήποτε σχέση εργασίας ή μορφής απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεων μερικής απασχόλησης και ορισμένου χρόνου, των συμβάσεων προσωρινής απασχόλησης και της έμμισθης εντολής, ανεξάρτητα από τη φύση των παρεχομένων υπηρεσιών.
ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου – Εργατικά – Εργατική νομοθεσία – Ασφαλιστική νομοθεσία – ΣΣΕ – Αποδοχές – Μισθός – Ημερομίσθιο – Επιδόματα – Συνταξιοδότηση – ΙΚΑ – ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου
