Υπαγόμενες εργασίες για αμοιβή και εισφορές μέσω ΕΡΓΟΣΗΜΟΥ Βασ. Γαμβρούδη, τ. Δ/ντή Υπ. Εργασίας Νομοθεσία - Εγκύκλιοι Ν. 3863/10 αρθ. 20 ΕΑΕΔ 2010 σ. 673 Ν. 4144/13 αρθ. 74 ΕΑΕΔ 2013 σ. 461 Ν. 4225/14 αρθ. 6 ΕΑΕΔ 2014 σ. 124 ΥΑ 14913/11 ΕΑΕΔ 2011 σ. 958 ΥΑ 10034/4148/133/13 ΕΑΕΔ 2013 σ. 356 Εγκ. Υπ. Εργασίας 80000/5062/354/14 ΕΑΕΔ σ. 378 Εγκ. ΙΚΑ 68/11 ΕΑΕΔ 2011 σ. 962 Εγκ. ΙΚΑ 11/13 ΕΑΕΔ 2013 σ. 365 Εγκ. ΙΚΑ 43/13 ΕΑΕΔ 2013 σ. 872 Εγκ. ΟΓΑ 9/11 ΕΑΕΔ 2011 σ. 966 Εγκ. ΙΚΑ 27/15 ΕΑΕΔ 2015 σ. 764 Ν. 4555/2018 αρθ. 279 Εγκ. ΕΦΚΑ 49/18 ΕΑΕΔ 2018 σ. 70 Ν. 4554/18 αρθ. 69 ΕΑΕΔ 2015 σ. 617 Πρ. οδηγ. Εξεύρεσης Ημερών Ασφάλισης Γενικά Από το 2010 εισάγεται με το ν. 3863/10/19 πρώτη φορά ο θεσμός του εργοσήμου. Με το εργόσημο επέρχεται σημαντική αλλαγή στον τρόπο αμοιβής και ασφάλισης, σε πρώτη φάση του κατ' οίκον απασχολουμένου προσωπικού, αλλά μεταγενέστερα και σε άλλες κατηγορίες εργαζομένων. Το εργόσημο είναι ειδική πολύπτυχη επιταγή συγκεκριμένης αξίας, στην οποία περιλαμβάνεται το ποσό της αμοιβής του εργαζομένου και το ποσό της εισφοράς υπέρ του φορέα κοινωνικής ασφάλισης. Για την αμοιβή και παρακράτηση εισφορών και προσώπων που υπάγονται στη ρύθμιση του εργοσήμου τηρείται υποχρεωτικά η διαδικασία έκδοσης και εξαργύρωσης της ειδικής επιταγής του εργοσήμου. Η έκδοση και εξαργύρωση του εργοσήμου αντικαθιστά, κατά τρόπο αποκλειστικό, την αποζημίωση των απασχολουμένων με οποιαδήποτε απευθείας δοσοληψία χρηματικής φύσης. Κατά την εξαργύρωση του εργοσήμου παρακρατείται μέρος της αναγραφόμενης αξίας έναντι ασφαλιστικών εισφορών και αποδίδεται στον ασφαλιστικό φορέα κάλυψης του απασχολουμένου (ΙΚΑ - ΟΤΑ). Το εργόσημο αντιστοιχεί σε συγκεκριμένη χρηματική αξία στην οποία περιλαμβάνονται το ποσό αμοιβής του εργαζομένου και το ποσό της εισφοράς υπέρ του οικείου ασφαλιστικού φορέα. Είναι δηλαδή το μοναδικό μέσο δοσοληψίας εργοδότη και εργαζομένου για τις εργασίες που παρέχονται. Στη φυσική του μορφή το εργόσημο φέρει συγκεκριμένα στοιχεία για τον εκδότη (εργοδότη), τον ασφαλιστικό φορέα, την ονομαστική αξία και την κράτηση υπέρ του ασφαλιστικού φορέα, το φορέα έκδοσης, την ημερομηνία έκδοσης και την ημερομηνία λήξης. Αποτυπώνεται επίσης μοναδικός αριθμός που χαρακτηρίζει μονοσήμαντα το συγκεκριμένο εργόσημο και εγγυάται τη γνησιότητα αυτού. Κατά την έκδοση του εργοσήμου παράγονται δύο στελέχη. Το ένα από αυτά κρατείται και φυλάσσεται από τον εργοδότη ως αποδεικτικό πληρωμής, ενώ το δεύτερο αποδίδεται από τον εργοδότη στον απασχολούμενο ως μέσο εξαργύρωσης αλλά και ως αποδεικτικό απασχόλησης. Η έκδοση και εξαργύρωση του εργοσήμου γίνεται από τους συμβεβλημένους φορείς υπηρεσιών πληρωμής, οι οποίοι έχουν ακολουθήσει τις προδιαγραφές και έχουν ακολουθήσει τις προδιαγραφές και έχουν προσαρμοσθεί με τις διαδικασίες που ορίζονται. Για το σκοπό αυτό οι συνεργαζόμενοι φορείς διασυνδέονται μηχανογραφικά με τη βάση δεδομένων ΑΜΚΑ - ΕΜΑΕΣ που τηρείται στην ΗΔΙΚΑ ΑΕ. Μπορούν να διατίθενται στον εργοδότη εκτός από τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης και από τις συνεργαζόμενες με αυτούς Τράπεζες, τα ΕΛΤΑ και τα ΚΕΠ. Ο εργοδότης απευθύνεται στο φορέα έκδοσης του εργοσήμου με τον ΑΜΚΑ του, δηλώνει τον αρμόδιο φορέα κοινωνικής ασφάλισης και το είδος της παρεχόμενης εργασίας και καταθέτει το ποσό του εργοσήμου το οποίο αντιστοιχεί στην αμοιβή του εργαζομένου συμπεριλαμβανομένων των ασφαλιστικών εισφορών. Το εργόσημο εκδίδεται σε διπλότυπο, κατά το χρόνο αγοράς του, φέρει μοναδικό αλγαριθμικό αριθμό (δεκαδικό αριθμητικό σύστημα) που εξασφαλίζει τη γνησιότητά του και αποτελεί τίτλο αξίας από τη στιγμή της έκδοσής του. Το ένα αντίτυπο αφορά στον εργοδότη και το δεύτερο στον εργαζόμενο. Ο εργοδότης παραδίδει στον εργαζόμενο το εργόσημο (αντίτυπο για τον εργαζόμενο) αφού συμπληρώσει επί του αντιτύπου του τα στοιχεία του εργαζομένου (ΑΜΚΑ, ονομαστικά στοιχεία) και την ημερομηνία πληρωμής και ο εργαζόμενος υπογράφει επί του αντιτύπου για τον εργοδότη, επιβεβαιώνοντας την παραλαβή του εργοσήμου. Το εργόσημο μεταβιβάζεται ονομαστικώς από τον εργοδότη στους εργαζόμενους ως καταβολή για την αμοιβή της εργασίας που παρασχέθηκε. Ο εργαζόμενος απευθύνεται για την εξαργύρωση στον πιστωτικό φορέα έκδοσης του εργοσήμου ή και σε άλλο πιστωτικό φορέα που έχει τη δυνατότητα εξαργύρωσης αυτού με τον ΑΜΚΑ του, εντός του χρονικού διαστήματος ισχύος του εργοσήμου (4 μήνες). Στη συνέχεια με βάση τον ΑΜΚΑ του εργαζομένου συνδέεται με το αρχείο του ΑΜΚΑ - ΕΜΑΕΣ και αφού επιβεβαιώσει τα στοιχεία του εργαζομένου, καταβάλλει στον εργαζόμενο το καθαρό πληρωτέο ποσό, αφού προηγουμένως έχουν παρακρατηθεί οι αναλογούσες εισφορές, οι οποίες πιστώνονται στο λογαριασμό του αρμοδίου φορέα κοινωνικής ασφάλισης. Στο τέλος του έτους ο φορέας κοινωνικής ασφάλισης στέλνει ετήσια συμπληρωματική κατάσταση σε εργοδότη και εργαζόμενο. Εργόσημο που δεν έχει χρησιμοποιηθεί από τον εργοδότη μπορεί να ακυρωθεί εντός τριών (3) μηνών από την ημερομηνία έκδοσής του. Μετά τη λήξη ισχύος του το εργόσημο ακυρώνεται αυτομάτως από τον φορέα έκδοσης και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον εργοδότη για πληρωμή ή να εξαργυρωθεί από τον εργαζόμενο. Στην περίπτωση αυτή η χρηματική αξία του εργοσήμου πιστώνεται από τον φορέα έκδοσης στο φορέα κοινωνικής ασφάλισης που αναγράφεται στο εργόσημο. Εργόσημο που δεν έχει χρησιμοποιηθεί από τον εργοδότη μπορεί να ακυρωθεί και να επιστραφεί το ποσό του στον εργοδότη μόνο και σε σημεία στα οποία είναι εφικτή η επιβεβαίωση της ταυτότητάς του. Η επιστροφή γίνεται αποκλειστικά από το φορέα έκδοσης εντός του προβλεπόμενου χρόνου ακύρωσης και υπό την προϋπόθεση ότι θα προσκομισθούν στο φορέα έκδοσης και τα δύο αντίτυπα - αποκόμματα του εργοσήμου. Στην περίπτωση απώλειας ή καταστροφής εργόσημο που δεν έχει εξαργυρωθεί, μόνο ο εργοδότης έχει δικαίωμα να ζητήσει την επανέκδοση του εργοσήμου υποβάλλοντας σχετικό αίτημα στο φορέα έκδοσης καθώς και επίσημη δήλωση απώλειας. Το επανεκδοθέν εργόσημο θα είναι ταυτόσημο, όσον αφορά στον κωδικό αριθμό πληρωμής με το κατεστραμμένο - απολεσθέν, ενώ θα φέρει την ένδειξη "Εκδίδεται σε αντικατάσταση κατεστραμμένου / απολεσθέντος εργοσήμου". Υπαγόμενες εργασίες Η καταβολή της αμοιβής με το εργόσημο και κατ' επέκταση και οι ασφαλιστικές εισφορές γίνεται για ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων και μάλιστα εργαζομένων περιστασιακά. Οι κατηγορίες αυτές όπως αρχικά προσδιορίστηκαν και μεταγενέστερα προστέθηκαν είναι οι εξής: Α. Το κατ' οίκον του εργοδότη απασχολούμενο προσωπικό που παρέχει εξαρτημένη εργασία ή υπηρεσίες φροντίδας, αμειβόμενο με την ώρα ή την ημέρα, σε τακτά ή μη χρονικά διαστήματα, είτε προς έναν είτε προς περισσότερους του ενός εργοδότες, για την ίδια μισθολογική περίοδο που καλύπτεται από την ασφάλιση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Ενδεικπκά υπάγονται οι εξής εργασίες ή υπηρεσίες: α) οι υπηρεσίες οικογενειακής βοηθητικής φροντίδας (ενδεικτικά: οικιακοί βοηθοί για οικιακή καθαριότητα, οδηγοί κ.λπ.) β) οι κηπουρικές εργασίες γ) η φύλαξη και μεταφορά παιδιών, νηπίων και βρεφών δ) η υποστήριξη με την παροχή κάθε μορφής βοήθειας και φροντίδας σε ηλικιωμένα άτομα και σε άτομα με ειδικές ανάγκες, συμπεριλαμβανομένης και της διευκόλυνσης των ατόμων αυτών για συμμετοχή τους σε πολιτιστικές, θρησκευτικές, ψυχαγωγικές και κοινωνικές δραστηριότητες ε) οι υπηρεσίες που παρέχονται σε προγράμματα αποκατάστασης ατόμων σε ιδρύματα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ή σε στέγες υποστηριζόμενης διαβίωσης ατόμων με αναπηρία, που χαρακτηρίζονται από νοητική στέρηση (ΣΥΔ) στ) η περιποίηση ή νοσηλευτική φροντίδα αρρώστων ή κατάκοιτων ατόμων και η βοήθεια σε άτομα με προβλήματα κινητικότητας (φυσικοθεραπεία, κινησιοθεραπεία, συνοδεία εκτός οικίας) ζ) οι μεμονωμένες μικροεπισκευαστικές εργασίες που δεν συνιστούν οικοδομικές εργασίες η) η παράδοση ιδιαίτερων μαθημάτων θ) οι αισθητικές φροντίδες (κομμωτική, περιποίηση προσώπου και σώματος) Β. Προσωπικό που παρέχει υπηρεσίες καθαρισμού και κηπουρικής κοινοχρήστων χώρων πολυκατοικιών, αμειβόμενο με την ώρα ή την ημέρα, σε τακτά ή μη χρονικά διαστήματα, είτε προς έναν είτε προς περισσότερους του ενός εργοδότες, για την ίδια μισθολογική περίοδο που καλύπτεται από την ασφάλιση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, μη παρέχον την υπηρεσία αυτή ως υπαλληλικό προσωπικό εταιρείας ή ως μέλος εταιρείας. Γ. Οι απασχολούμενοι ως εργάτες γης σε εργασίες καλυπτόμενες από την ασφάλιση του ΟΓΑ κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 27 του ν. 2639/88. Δ. αα) Οι διανομείς διαφημιστικών εντύπων με το σύστημα της διανομής με ή χωρίς διεύθυνση αποδέκτη ββ) οι απασχολούμενοι στην προώθηση προϊόντων προσώπου και σώματος για λογαριασμό μιας ή περισσοτέρων επιχειρήσεων κατ' οίκον ή σε άλλο χώρο γγ) οι απασχολούμενοι στην προώθηση καταναλωτικών προϊόντων σε πολυκαταστήματα, καταστήματα τροφίμων και υπεραγορές (super market) δδ) το απασχολούμενο προσωπικό από ΠΑΕ, ΚΑΕ και λοιπά νομικά πρόσωπα επαγγελματικού και ερασιτεχνικού αθλητισμού κερδοσκοπικά ή μη, αποκλειστικά και μόνο κατά τη διεξαγωγή αθλητικών αγώνων στα γήπεδα παντός είδους αθλητικών αγώνων, αμειβόμενο με την ώρα, την ημέρα, σε τακτά ή μη χρονικά διαστήματα. Οι περιπτώσεις αα) ββ) γγ) προστέθηκαν με το άρθρο 74 του ν. 4144/13 (ΕΑΕΔ 13 σ. 461). Η περίπτωση δδ) προσετέθη με το άρθρο 6 του ν. 4225/14 (ΕΑΕΔ 14 σ. 124). Σύμφωνα με την Εγκύκλιο του Υπ. Εργασίας Φ. 80000/5062/354/14 (ΕΑΕΔ 14 σ. 378-399) στο ανωτέρω προσωπικό περιλαμβάνονται οι ακόλουθες κατηγορίες εργαζομένων: 1. Το προσωπικό ασφάλειας και περιφρούρησης των αθλητικών αγώνων. 2. Το προσωπικό που παρέχει υπηρεσίες συντήρησης των αθλητικών εγκαταστάσεων, όπως φροντίδα / πότισμα χλοοτάπητα, συντήρηση γραμμών αγωνιστικού χώρου, λειτουργία φωτεινών πινάκων βαθμολογίας, κλπ. 3. Το προσωπικό διοικητικής και λειτουργικής υποστήριξης αθλητικών αγώνων, όπως: ταμίες εκδοτηρίων εισιτηρίων, προσωπικό υποδοχής και φιλοξενίας θεατών, ελεγκτές εισιτηρίων, θυρωροί, κλπ. 4. Το προσωπικό εξυπηρέτησης φιλάθλων, όπως ταξιθέτες, κλπ. 5. Το προσωπικό υποστήριξης της Γραμματείας Αγώνων (αφορά τους αθλητικούς αγώνες στους οποίους προβλέπεται Γραμματεία Αγώνων, π.χ. αγώνες καλαθοσφαίρισης, πετοσφαίρισης, κλπ.). 6. Οι παρατηρητές Αγώνων. 7. Οι κριτές Αγώνων (αφορά τους αθλητικούς αγώνες στους οποίους προβλέπονται Κριτές Αγώνων, π.χ. αγώνες στίβου). 8. Οι μεταφραστές αλλοδαπών αθλητών και τεχνικού επιτελείου (προπονητές, γυμναστές, κλπ.). 9. Το προσωπικό που απασχολείται στην εκφώνηση και τη μουσική επιμέλεια των αθλητικών διοργανώσεων. 10. Οι τραυματιοφορείς. 11. Το προσωπικό που παρέχει υπηρεσίες στάθμευσης αυτοκινήτων: αφορά τα γήπεδα / στάδια που διαθέτουν χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων, η εκμετάλλευση του οποίου δεν έχει εκχωρηθεί/μισθωθεί σε άλλους φορείς ή ιδιώτες. Επισημαίνεται ότι, οι ανωτέρω κατηγορίες εργαζομένων εντάσσονται στην ασφάλιση μέσω εργοσήμου μόνο εφόσον: απασχολούνται από νομικά πρόσωπα επαγγελματικού και ερασιτεχνικού αθλητισμού αποκλειστικά κατά τη διάρκεια διεξαγωγής των αθλητικών αγώνων, δεν συνδέονται με άλλη σχέση εργασίας με τους εργοδότες - νομικά πρόσωπα επαγγελματικού και ερασιτεχνικού αθλητισμού και δεν υπάγονται στην ασφάλιση άλλου φορέα κύριας ασφάλισης για την αυτή απασχόληση. Έτσι, στις διατάξεις του άρθρου 6 του ν. 4225/2014 περί διεύρυνσης του προσωπικού που αμείβεται και ασφαλίζεται με το εργόσημο δεν εμπίπτει: α. το προσωπικό των Π.Α.Ε., Κ.Α.Ε. και λοιπών νομικών προσώπων επαγγελματικού και ερασιτεχνικού αθλητισμού, κερδοσκοπικών ή μη, που εργάζεται στα ανωτέρω νομικά πρόσωπα και πέραν της διάρκειας διεξαγωγής των αθλητικών αγώνων είτε με σχέση εξαρτημένης εργασίας είτε με σύμβαση μίσθωσης έργου (πρόκειται για το υπαλληλικό προσωπικό των νομικών αυτών προσώπων επαγγελματικού και ερασιτεχνικού αθλητισμού), β. το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό των αγώνων, οι διαιτητές, βοηθοί διαιτητές και παρατηρητές διαιτησίας των αγώνων, καθώς και το προσωπικό των αθλητικών χώρων, γηπέδων και σταδίων, οι οποίοι δεν αποτελούν προσωπικό απασχολούμενο από τις Π.Α.Ε., Κ.Α.Ε. και λοιπά νομικά πρόσωπα επαγγελματικού και ερασιτεχνικού αθλητισμού, και γ. τα πρόσωπα που ασκούν δραστηριότητα υπακτέα στην υποχρεωτική ασφάλιση άλλου φορέα κύριας ασφάλισης για την αυτή απασχόληση, όπως για παράδειγμα φυσιοθεραπευτής ή μεταφραστής που έχει ατομική επιχείρηση, έχει κάνει έναρξη επιτηδεύματος στην αρμόδια ΔOΥ και υπάγεται στην ασφάλιση του ΟΑΕΕ. εε) Οι διαιτητές, βοηθοί διαιτητές και παρατηρητές διαιτησίας των αγώνων. Η περίπτωση αυτή προσετέθη με το άρθρο 279 του ν. 4555/18. Ε. Το προσωπικό συνοδείας το οποίο παρέχει υπηρεσίες για τη στήριξη των ατόμων με αναπηρία, τα οποία συμμετέχουν στο κατασκηνωτικό πρόγραμμα για ΑΜΕΑ της περιπ. γ της παραγρ. 6 του άρθρου 19 του ν. 2646/98. Η περίπτωση αυτή προσετέθη με το άρθρο 69 του ν. 4554/18. Εισφορές - Ημέρες Ασφάλισης Οι κρατήσεις για ασφαλιστικές εισφορές υπολογίζονται σε ποσοστό 25% επί της αναγραφόμενης τιμής και εμπεριέχονται στην αναγραφόμενη τιμή του εργοσήμου. Τα ποσοστά εισφορών των ασφαλισμένων στο π. ΙΚΑ είναι: 14,45% για κλάδο σύνταξης 4,65% για κλάδο ασθενείας σε είδος 0,86% για κλάδο ασθενείας σε χρήμα 4,32% για κλάδο επικουρικής ασφάλισης 0,72% για ΟΕΚ Προκειμένου να υπολογισθεί η ονομαστική αξία Εργοσήμου δηλαδή το χρηματικό ποσό που πρέπει να καταβληθεί από τον εργοδότη στους φορείς έκδοσης, το οποίο εμπεριέχει τις ασφαλιστικές εισφορές πρέπει το καθαρό προσυμφωνηθέν ποσό Αμοιβής να πολλαπλασιασθεί με τον συντελεστή 1,333. Ονομαστική αξία Εργοσήμου = Καθαρό ποσό Αμοιβής + Ασφαλιστικές Εισφορές. Παράδειγμα Αν για την παρεχομένη εργασία έχει συμφωνηθεί καθαρό ποσό αμοιβής 600 ευρώ τότε: 600 ευρώ Χ 1,333 = 800 ευρώ (ονομαστική αξία Εργοσήμου) 800 ευρώ Χ 25% (ποσοστό ασφάλισης) = 200 ευρώ Ασφ. Εισφορές Για να υπολογισθούν οι ημέρες ασφάλισης των αμειβομένων με εργόσημο το ΙΚΑ καθόρισε ένα συντελεστή 11,63, με βάση τον οποίο γίνεται ο υπολογισμός. Παράδειγμα Ονομαστικής αξίας εργόσημο 700 ευρώ Χ 25% = 175 ευρώ ποσό εισφορών που κρατήθηκε 175 ευρώ Χ 11,63 = 15,04. Ημέρες Ασφάλισης 15 Αλφαβητικό Ευρετήριο Υπαγομένων Εργασιών Αθλητικών αγώνων Προσωπικό περιφρούρησης Προσωπικό Γραμματείας Παρατηρητές Κριτές Μεταφραστές Επιμέλεια διοργάνωσης (εκφώνηση, μουσική κλπ.) Τραυματιοφορείς Επιμελητές στάθμευσης αυτοκινήτων (όταν η εκμετάλλευση δεν έχει μισθωθεί σε άλλους φορείς) Διαιτητές, βοηθοί, παρατηρητές διαιτησίας Υποστήριξη (έκδοση εισιτηρίων, ελεγκτές, θυρωροί, ταξιθέτες κλπ.), εντάσσονται στην ασφάλιση μέσω εργοσήμου εφόσον απασχολούνται κατά τη διάρκεια διεξαγωγής αθλητικών αγώνων. Διανομείς διαφημιστικών εντύπων Εργάτες γης. Σε εργασίες καλυπτόμενες από ασφάλιση ΟΓΑ Καθαρισμός και κηπουρικές εργασίες κοινόχρηστων χώρων Οικογενειακή βοηθητική φροντίδα Οικιακοί βοηθοί Καθαριότητα Οδηγοί Κηπουρικές εργασίες Φύλαξη παιδιών Φροντίδα ηλικιωμένων ατόμων Υποστηριζόμενη διαβίωση (ΣΥΔ) Νοσηλευτική φροντίδα Συνοδεία εκτός οικίας Φυσικοθεραπεία Μικροεπισκευές Ιδιαίτερα μαθήματα Αισθητικές φροντίδες Μάγειροι Θαλαμηπόλοι Προώθηση προϊόντων προσώπου και σώματος Προώθηση προϊόντων καταναλωτικών σε καταστήματα ΠΑΕ και ΚΑΕ και λοιπά Νομικά Πρόσωπα Αθλητισμού Απασχολούμενο προσωπικό αποκλειστικά και μόνο κατά τη διεξαγωγή αθλητικών αγώνων στα γήπεδα παντός είδους αθλητικών αγώνων. Συνοδείας προσωπικό Ατόμων με αναπηρία τα οποία συμμετέχουν στο κατασκηνωτικό πρόγραμμα ΑΜΕΑ Συντήρηση Αθλητικών Εγκαταστάσεων Πότισμα χλοοτάπητος - Χάραξη γραμμών Πίνακες βαθμολογίας κλπ.