Ψηφιακή κάρτα εργασίας - Πως γίνεται η σήμανση αυτής Στο πλαίσιο της προσπάθειας αντιμετώπισης της εισφοροδιαφυγής και της αδήλωτης εργασίας, με απώτερο στόχο να εισπράττουν οι ασφαλιστικοί φορείς τις εισφορές που διαφεύγουν αρχικά και χωρίς επιτυχία, από το ν. 3996/11 και αργότερα από το ν. 4808/21, θεσμοθετήθηκε η κάρτα εργασίας. Με την κάρτα εργασίας σε ηλεκτρονικό ρολόι στοχεύεται να γίνεται ωρομέτρηση της παρουσίας του προσωπικού των επιχειρήσεων. Τα στοιχεία της ωρομέτρησης θα διαβιβάζονται με ηλεκτρονικό τρόπο στο Πληροφοριακό Σύστημα ΕΡΓΑΝΗ. Με την ευθύνη των επιχειρήσεων ενημερώνεται καθημερινά και σε πραγματικό χρόνο το ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ για το χρόνο εργασίας, την ώρα προσέλευσης και αποχώρησης των εργαζομένων. Τα στοιχεία αυτά θα διασταυρώνονται με τα αναγραφόμενα στην Αναλυτική Περιοδική Δήλωση (ΑΠΔ). Μετά το ν.4808/21 εκδόθηκε η αριθ. 497581/22 Υπουργική Απόφαση (ΕΑΕΔ 2022 τ. Ιουνίου). Η απόφαση αυτή όριζε την άμεση εφαρμογή του συστήματος σταδιακά ανά κλάδο δραστηριότητας των επιχειρήσεων. Αρχικά στο σύστημα της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας εντάχθηκαν υποχρεωτικά οι επιχειρήσεις που ανήκαν στον κλάδο των Σούπερ Μάρκετ και απασχολούσαν συνολικά περισσότερου από 250 εργαζομένους, καθώς και το σύνολο των Τραπεζών της χώρας. Η β φάση εφαρμογής της Ψηφιακής Κάρτας αφορά τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις και τις εταιρείες security. Στη συνέχεια επεκτάθηκε στη βιομηχανία και ΔΕΚΟ. Σταδιακά προστέθηκαν και οι υπόλοιπες κατηγορίες επιχειρηματικής δραστηριότητας. Τελευταία έγινε η επέκταση και στις επιχειρήσεις του κλάδου Τουρισμού και Εστίασης. Ο μηχανισμός οργάνωσης του χρόνου εργασίας στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ παρακολουθεί τον προγραμματισμό του ωραρίου, τις δηλωθείσες υπερωρίες και τη χορήγηση αδειών σε ενιαία δομημένη μορφή, με δυνατότητα επεξεργασίας και προβολής του προγραμματισμένου ωραρίου απασχόλησης ανά ημέρα σε ψηφιακή μορφή ημερολογίου. Αφορά τις ώρες απασχόλησης των εργαζομένων με σχέση εξαρτημένης εργασίας. Με την αριθ. 3496/25 εγκύκλιο του Υπουργείου Εργασίας (ΕΑΕΔ 2025 σελ. 90) παρέχονται οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή του συστήματος (παραδοχές σχετικά με τη χρήση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, εξαιρέσεις, σήμανση της κάρτας κλπ.) Λόγω της ύπαρξης προβλημάτων από την εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας και αμφισβητήσεις, θα αναφερθούμε εκτενέστερα στη διαδικασία σήμανσης της Κάρτας. Από τη στιγμή που μία επιχείρηση - εργοδότης εντάσσεται στο μηχανισμό της ψηφιακής Κάρτας Εργασίας είναι υποχρεωμένη, ανεξαρτήτως αριθμού εργαζομένων, να διαθέτει και να ενεργοποιεί αντιστοίχως σύστημα Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, για το σύνολο των εργαζομένων της, με σύστημα ή σχέση εξαρτημένης εργασίας, οι οποίοι θα απασχολούνται με φυσική παρουσία στο χώρο παροχής εργασίας της επιχείρησης (κτιριακές εγκαταστάσεις). Συμπεριλαμβάνονται και οι απασχολούμενοι μέσω δανεισμού. Η ευθύνη για την ορθή εφαρμογή του συστήματος της ψηφιακής κάρτας εργασίας, για την ορθή χρήση από τον εργαζόμενο καθώς και για την τήρηση του ψηφιακά δηλωθέντος ωραρίου βαρύνει τον εργοδότη. Η σήμανση της ψηφιακής κάρτας εργασίας, η οποία θα πρέπει να είναι σύμφωνη με την ψηφιακή δήλωση του ωραρίου εργασίας, αποτελεί υποχρέωση του εργαζομένου, που δεν μπορεί να υποκατασταθεί κατ' άλλο τρόπο από τον εργοδότη (πχ συμπλήρωση ελλιπών χτυπημάτων από τον εργοδότη ή άλλον εργαζόμενο. Με την χρήση της ψηφιακής κάρτας σημαίνεται η πρώτη είσοδος και η τελευταία έξοδος από τις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης, η οποία σε συνδυασμό με το συμβατικό προδηλωθέν και το προγραμματισμένο ημερήσιο ωράριο στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ, παράγει αποτελέσματα σε σχέση με τον πραγματικό ημερήσιο χρόνο απασχόλησης των εργαζομένων, όπως την ώρα έναρξης και λήξης της εργασίας, τη διάρκεια του διαλείμματος, καθώς και την υπέρβαση του νόμιμου ωραρίου εργασίας. Γενικά η σήμανση της ψηφιακής κάρτας εργασίας θα πρέπει να είναι σύμφωνη με την πραγματική έναρξη ή την πραγματική λήξη της απασχόλησης στις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης. Σε αντίθετη περίπτωση υπεύθυνος είναι ο εργοδότης και επιβάλλονται οι προβλεπόμενες κυρώσεις. Αν βρεθεί εργαζόμενος να εργάζεται στις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης πριν την έναρξη του ψηφιακά δηλωθέντος ωραρίου εργασίας του και δεν έχει σημάνει την κάρτα του ή βρεθεί να εργάζεται, αφού έχει σημάνει την κάρτα του κατά τη λήξη του ψηφιακά δηλωθέντος ωραρίου του, επιβάλλονται επίσης κυρώσεις. Σε κάθε περίπτωση ο αριθμός των χτυπημάτων της ψ.κ.ε. των εργαζομένων σε επίπεδο ημέρας θα πρέπει να είναι ζυγός αριθμός, και συγκεκριμένα: Α) Μηδέν (0) χτυπήματα όταν ο εργαζόμενος εργάζεται με το σύστημα της τηλεργασίας ή δεν έχει καθόλου φυσική παρουσία στις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης κατά μία συγκεκριμένη ημέρα για λόγους που δικαιολογούνται από τη φύση της εργασίας του ή την κατάσταση (πχ απεργία, μη προσέλευση στην εργασία κ ά.) Β) Δύο χτυπήματα όταν ο εργαζόμενος εργάζεται με συνεχές ωράριο στις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης, στην οποία περίπτωση θα πρέπει να σημάνει την κάρτα του κατά την πρώτη είσοδο στην επιχείρηση και κατά την τελευταία έξοδο από αυτήν. Ευνόητο είναι ότι δεν λαμβάνονται υπόψη τυχόν ενδιάμεσα χτυπήματα. Γ) Τέσσερα χτυπήματα στην περίπτωση που ο εργαζόμενος εργάζεται με σπαστό ωράριο στις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης, στην οποία περίπτωση θα πρέπει να σημάνει την κάρτα του κατά την πρώτη είσοδο και κατά την τελευταία έξοδο, τόσο του πρώτου όσο και του δεύτερου τμήματος του ωραρίου του. Σε καμία περίπτωση δεν λαμβάνονται υπόψη τυχόν ενδιάμεσα χτυπήματα. Η υποχρέωση για σήμανση της ψηφιακής κάρτας υφίσταται και στις περιπτώσεις που ο εργαζόμενος ξεκινά την εργασία του στο υποκατάστημα Α της επιχείρησης και την ολοκληρώνει στο υποκατάστημα Β της ίδιας επιχείρησης. Στην περίπτωση αυτή ο εργαζόμενος θα πρέπει να έχει οπωσδήποτε δύο σημάνσεις κάρτας, εντός της ημέρας, εκ των οποίων η πρώτη σήμανση εισόδου στο υποκατάστημα Α και η δεύτερη εξόδου θα πρέπει να είναι στο υποκατάστημα Β, και ως έναρξη της εργασίας με φυσική παρουσία στις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης θα θεωρείται η αρχική σήμανση της κάρτας στο υποκατάστημα Α και ως λήξη της εργασίας με φυσική παρουσία στις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης θα θεωρείται η τελική σήμανση της κάρτας στο υποκατάστημα Β. Στην περίπτωση που ο εργαζόμενος ολοκληρώνει την εργασία του στο υποκατάστημα Β, τότε η δεύτερη σήμανση θα υποδηλώνει και το τέλος της εργασίας του. Ευέλικτη προσέλευση και σήμανση της κάρτας Για όσες επιχειρήσεις είναι ενταγμένες στο μηχανισμό της ψηφιακής κάρτας και έχουν προβεί σε ενεργοποίηση της κάρτας, δίνεται η δυνατότητα για ευέλικτη προσέλευση μέχρι 120 λεπτά, κατόπιν ρητής συμφωνίας του εργοδότη με τον εργαζόμενο (αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο μέσο). Σε περίπτωση που εφαρμόζεται "Ευέλικτη προσέλευση" η αφετηρία για την έναρξη της ευέλικτης προσέλευσης είναι η δηλωθείσα έναρξη του ωραρίου στην ψηφιακή οργάνωση του χρόνου εργασίας και η προσέλευση - έναρξη της εργασίας είναι δυνατή εντός Χ λεπτών (από 0 έως 120 λεπτά κατ' ανώτατο) από τη δηλωθείσα έναρξη και εντεύθεν. Πχ Αν το δηλωθέν ωράριο στην ψηφιακή οργάνωση του χρόνου εργασίας είναι 09.00 - 17.00 και έχει συμφωνηθεί ευέλικτη προσέλευση 30 λεπτών, ο εργαζόμενος οφείλει να προσέλθει στην επιχείρηση μεταξύ 09.00 και 09.30 και η σήμανση της κάρτας θα πρέπει να έχει γίνει εντός αυτού του χρονικού διαστήματος. Σε μια τέτοια περίπτωση η αποχώρηση μετά τη συμπλήρωση 8ώρου, ήτοι μεταξύ 17.00 και 17.30 θεωρείται δικαιολογημένη, εφόσον βέβαια αποδεικνύεται από την σήμανση της κάρτας και του συμφωνηθέντα όρου περί ευέλικτης προσέλευσης. Επομένως μία συμφωνημένη ευέλικτη προσέλευση 30 λεπτών δεν συνεπάγεται ότι ο εργαζόμενος μπορεί να προσέλθει και να σημάνει την κάρτα του πριν την έναρξη του δηλωθέντος ωραρίου, δηλαδή στις 8.30 αντί για τις 09.00. Αν διαπιστωθεί από την Επιθεώρηση Εργασίας δύναται να επιβληθούν κυρώσεις. Απολογιστικό σύστημα αλλαγών ωραρίου- Υπερωριών Ο ν. 5053/23 δίνει πλέον τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις - εργοδότες που το επιθυμούν, να κάνουν χρήση της δυνατότητας υιοθέτησης απολογιστικού συστήματος καταχώρησης αλλαγών ωραρίου, οργάνωσης χρόνου εργασίας και Υπερωριών. Συγκεκριμένα με το άρθρο 22 του ν. 5053/23 εισάγεται η δυνατότητα για τις επιχειρήσεις που έχουν ενταχθεί στον μηχανισμό της ψηφιακής κάρτας εργασίας, εφόσον το επιθυμούν, να μην καταχωρίζουν εκ των προτέρων τις αλλαγές ή την τροποποίηση του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας ή την υπερωριακή απασχόληση πριν από την έναρξη πραγματοποίησής τους. Εφόσον οι επιχειρήσεις κάνουν χρήση αυτής της επιλογής υποχρεούνται: α) να δηλώνουν έως και την τελευταία ημέρα του τρέχοντος ημερολογιακού μήνα, στην "ψηφιακή Δήλωση επιλογής προαναγγελτικού ή απολογιστικού συστήματος καταχώρισης αλλαγών ωραρίου, οργάνωσης χρόνου εργασίας και Υπερωριών" ότι για το επόμενο χρονικό διάστημα, το οποίο δεν μπορεί να είναι μικρότερο του ενός ημερολογιακού μήνα, θα καταχωρίζουν τις αλλαγές του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας και των υπερωριών απολογιστικά, εντός του ίδιου μήνα. β) να καταχωρίζουν τις σχετικές αλλαγές έως τη λήξη του επόμενου ημερολογιακού μήνα από το μήνα πραγματοποίησής τους. Οι επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα, εφόσον το επιθυμούν να επιλέγουν κάθε μήνα διαφορετικό σύστημα (είτε προαναγγελτικό, είτε απολογιστικό) καταχώρισης αλλαγών ωραρίου, οργάνωσης χρόνου εργασίας και υπερωριών. Δεν επιτρέπεται η εναλλαγή μεταξύ των δύο συστημάτων εντός του ίδιου μήνα. Ευθύνη τήρησης της κάρτας εργασίας Όπως προαναφέρθηκε η σήμανση της ψηφιακής κάρτας αποτελεί υποχρέωση του εργαζόμενου, αλλά η ευθύνη για την ορθή εφαρμογή της και την ορθή χρήση της από τον εργαζόμενο, την τήρηση του ψηφιακά δηλωθέντος ωραρίου και της ενημέρωσης του ΕΡΓΑΝΗ βαρύνει τον εργοδότη.
ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου – Εργατικά – Εργατική νομοθεσία – Ασφαλιστική νομοθεσία – ΣΣΕ – Αποδοχές – Μισθός – Ημερομίσθιο – Επιδόματα – Συνταξιοδότηση – ΙΚΑ – ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου
