Ο Νέος Νόμος 5239/2025 Δίκαιη εργασία για όλους - Απλοποίηση της νομοθεσίας - Στήριξη στον εργαζόμενο -Προστασία στην πράξη - Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις και λοιπές διατάξεις (ΦΕΚ 178/Α/17.10.2025) 13ωρο απασχόλησης 4 ημέρες εργασίας Οικειοθελής αποχώρηση Διευθέτηση χρόνου εργασίας Κατάτμηση αδείας Προσλήψεις FAST TRACK Ανάδοχες μητέρες Απαγόρευση ρητή μείωσης αποδοχών Υπερωρίες Εφαρμογή My Ergani Υγεία και Ασφάλεια Χρόνος προετοιμασίας Ασφαλιστικές εισφορές επί προσαυξήσεων Επίδομα κυοφορίας και λοχείας ΔΥΠΑ Ενσωμάτωση Διεθνών συμβάσεων Ψηφιακή κάρτα Επιθεώρηση εργασίας Ιατροί εργασίας Βασιλείου Γαμβρούδη, τ. Δ/ντή Υπ. Εργασίας Ο νέος νόμος 5239/2025 (δημοσιεύτηκε στο προηγούμενο τεύχος) υπήρξε αφορμή αντιπαράθεσης υποστηρικτών του νόμου, Υπουργείο και ορισμένες οργανώσεις εργοδοτών και από την άλλη πλευρά ΓΣΕΕ και συνδικάτων εργαζομένων. Από πλευράς Υπουργείου Εργασίας υποστηρίζεται η άποψη ότι ο νόμος απαντά στις ανάγκες της σύγχρονης αγοράς εργασίας, εκσυγχρονίζεται το εργατικό πλαίσιο, απλοποιεί τις διαδικασίες, μειώνει την γραφειοκρατία, επενδύει την προστασία από απόλυση, παρέχει μεγαλύτερη ελευθερία για τους εργαζόμενους στη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, στην εργασία των 4 ημερών για την κάλυψη των αναγκών τους. Από πλευράς εργαζομένων υποστηρίζεται η άποψη ότι απορυθμίζεται ακόμη περισσότερο η αγορά εργασίας, η διευθέτηση του χρόνου εργασίας σε εβδομαδιαία βάση εξυπηρετεί εργοδοτικά συμφέροντα, το 13ωρο εξουθενώνει τους εργαζομένους και ότι η εργασία δεν είναι εμπόρευμα και η εξάντληση δεν είναι ανάπτυξη. Αντιδρούν στην κατάτμηση του χρόνου αναψυχής, αφού έτσι ο σκοπός της αδείας απεμπολείται. Με το 13ωρο ουσιαστικά καταργείται η ισχύουσα 11ωρη ανάπαυση, γιατί ο χρόνος μετακίνησης και ο χρόνος προετοιμασίας αποδεικνύουν αυτό. Το 13ωρο υπονομεύει την προοπτική οικογενειακής ζωής, ιδίως των νέων ανθρώπων και οξύνει το δημογραφικό πρόβλημα. Για την κατάτμηση του χρόνου αναψυχής με τη συγκατάθεση του εργαζομένου παραγνωρίζεται η άποψη ότι συνήθως η συμφωνία αυτή δεν αποτελεί προϊόν ελεύθερης βούλησης. Αναλυτικά ο νόμος προβλέπει τα εξής: 1. 13ωρο απασχόλησης Μέχρι τώρα η δυνατότητα επί 13ωρο ημερησίως ίσχυε για την απασχόληση σε 2 ή περισσότερους εργοδότες. Με το νόμο δίδεται η δυνατότητα 13ωρης απασχόλησης και σε εργαζόμενους που απασχολούνται σε ένα μόνο εργοδότη. Απαιτείται όμως η συναίνεση του εργαζόμενου. Τυχόν άρνηση απασχόλησης δεν μπορεί να επιφέρει καταγγελία της συμβάσεως εργασίας και αν γίνει αυτό θα είναι άκυρη. Με την εφαρμογή του 13ωρου πρέπει να τηρούνται τα όρια ανάπαυσης και το μέγιστο όριο εβδομαδιαίας εργασίας. Ακόμη ότι η απασχόληση αυτή θα συνεπάγεται προσαύξηση κατά 40%. Η απασχόληση επί 13ωρο δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 3 ημέρες για κάθε μήνα ή τις 37,5 κάθε έτους. Δεν θίγεται ο ανώτατος χρόνος εργασίας, που είναι 48 ώρες εβδομαδιαίως και το ανώτατο όριο Υπερωριών που είναι 150 ετησίως. Ο εργαζόμενος θωρακίζεται νομοθετικά σε περίπτωση που αρνηθεί να εργασθεί υπερωριακά. Τυχόν απόλυσή του επειδή δεν συναίνεσε στο 13ωρο καθίσταται άκυρη. 2. 4 ημέρες εργασίας Μέχρι τώρα η 4ημερη εβδομαδιαία εργασία και 10ωρο ημερησίως ίσχυε, σε συνεννόηση με τον εργοδότη για διάστημα 6 μηνών. Με το νέο νόμο θα μπορούν να εργάζονται με το σύστημα αυτό για όλο το έτος. Απαιτείται βέβαια συνεννόηση με τον εργοδότη. Με τη διάταξη αυτή δίδεται η δυνατότητα στον εργαζόμενο να διαχειρίζεται το χρόνο του σύμφωνα με τις ανάγκες του. 3. Οικειοθελής αποχώρηση Από τα πιο θετικά στοιχεία του νόμου είναι η απλοποίηση του γραφειοκρατικού συστήματος που ίσχυε σε περίπτωση οικειοθελούς αποχώρησης από την εργασία του ενός εργαζομένου. Ο νέος νόμος τροποποιεί τι άρθρο 330 του Κώδικα Εργατικού Δικαίου με αλλαγές στον τρόπο, το χρόνο και τα πρόσωπα που μπορούν να προβούν στην αναγγελία μέσω του ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ. Με το νέο νόμο η διαδικασία θα γίνεται πλέον αποκλειστικά ηλεκτρονικά. Η λέξη "έντυπα" αντικαθίσταται με τη λέξη "Δηλώσεις". Δηλαδή η υποβολή των σχετικών δηλώσεων θα πραγματοποιείται ψηφιακά στο ΕΡΓΑΝΗ, χωρίς τη χρήση εντύπου εγγράφου. Καταργείται η υποχρέωση συνυπογραφής, που ίσχυε μέχρι τώρα, από τον εργοδότη, στην αναγγελία οικειοθελούς αποχώρησης. Δεν είναι αναγκαία πλέον η υπογραφή της επιχείρησης. Η πράξη της αποχώρησης είναι μονομερής ενέργεια του εργαζόμενου. Επίσης τροποποιείται το χρονικό διάστημα απουσίας του εργαζόμενου που μπορεί να θεωρηθεί ως τεκμήριο οικειοθελούς αποχώρησης. Η αδικαιολόγητη απουσία για περισσότερες από τρείς (3) συναπτές εργάσιμες ημέρες δίνει τη δυνατότητα στον εργοδότη να προβεί σε όχληση προς τον εργαζόμενο. Αν η απουσία συνεχιστεί για ακόμη δύο (2) εργάσιμες ημέρες, χωρίς ανταπόκριση, ο εργοδότης μπορεί να δηλώσει την αποχώρηση στο ΕΡΓΑΝΗ, χωρίς να απαιτείται η υπογραφή του εργαζομένου. Η όχληση δεν αναρτάται στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ αλλά δηλώνεται υπεύθυνα από τον εργοδότη. Η προθεσμία για την υποβολή της δήλωσης οικειοθελούς αποχωρήσεως από τον εργοδότη παρατείνεται. Αντί για την επόμενη ημέρα η προθεσμία ορίζεται πλέον σε δύο (2) εργάσιμες ημέρες από τη λήξη του προβλεπόμενου διαστήματος απουσίας. Παρέχεται η δυνατότητα στον εργαζόμενο να υποβάλει ο ίδιος τη δήλωση ΟΑ στο ΕΡΓΑΝΗ. Ο εργαζόμενος μπορεί να δηλώσει ηλεκτρονικά τη λύση της εργασιακής του σχέσης, χωρίς να απαιτείται έγκριση από τον εργοδότη. Η επιχείρηση ενημερώνεται αυτόματα μέσω του συστήματος. 4. Διευθέτηση χρόνου εργασίας Όπως είναι γνωστό η διευθέτηση του χρόνου εργασίας αποτελεί σύστημα κατανομής του χρόνου εργασίας που υλοποιείται με τον συμψηφισμό αυξημένων ωρών απασχολήσεως μιας περιόδου με τις λιγότερες μιας άλλης περιόδου. Μέχρι τώρα ίσχυε το σύστημα αυτό που προέβλεπε δύο συστήματα διευθέτησης, το ένα σε ετήσια βάση και το άλλο σε εξαμηνιαία βάση. Με το νέο νόμο παρέχεται η δυνατότητα να συμφωνείται διευθέτηση και σε εβδομαδιαία βάση. Δίδεται η δυνατότητα και ατομικής συμφωνίας. Κατά την άποψη των εργαζομένων αυτό δίδει τη δυνατότητα να δημιουργηθεί ένα ακόμη εργαλείο διευθυντικής εξουσίας στον εργοδότη για περαιτέρω ελαστικοποίηση της εργασίας και αποφυγή της υπερεργασίας. 5. Κατάτμηση αδείας Από όσα μέχρι τώρα ισχύουν για το θέμα αυτό η κανονική άδεια των εργαζομένων πρέπει να λαμβάνεται αδιαίρετα και συνεχόμενα, πλην όμως ύστερα από αίτηση του εργαζόμενου, μπορεί να χορηγείται και σε δύο τμήματα, εκ των οποίων το ένα να είναι τουλάχιστον δύο εβδομάδων συνεχόμενα. Με το νέο νόμο δίνεται το δικαίωμα στον εργαζόμενο, ύστερα από αίτησή του, να επιμερίζεται η άδεια και σε περισσότερα τμήματα. Από πλευράς συνδικάτων υποστηρίζεται ότι αυτό πολλές φορές δεν θα αποτελεί προϊόν ελεύθερης βούλησης, αλλά θα επιτυγχάνεται ύστερα από εξαναγκασμό, αφού είναι γνωστό ότι η σχέση εργοδοτών και εργαζομένων είναι ετεροβαρής. 6. Προσλήψεις FAST TRACK Ο νέος νόμος παρέχει τη δυνατότητα σε επιχειρήσεις με ιδιαίτερες συνθήκες απασχόλησης, για τη διευκόλυνσή τους, να προσλαμβάνουν εργαζόμενους με ορισμένου χρόνου συμβάσεις, για επείγουσες ανάγκες. Οι συμβάσεις έργου αυτές θα είναι μέχρι δύο (2) ημέρες την εβδομάδα, μέσω της εφαρμογής "ταχείας πρόσληψης". Έτσι καταργούνται πολλά έντυπα των οποίων η πληροφορία ήδη υποβάλλεται στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ. 7. Ανάδοχες μητέρες Με το νομοθέτημα αυτό επεκτείνεται η προστασία μητρότητας από απόλυση και στις ανάδοχες μητέρες. 8. Μείωση αποδοχών και συνέπειες Ρητά διευκρινίζεται από το νόμο ότι κάθε αδικαιολόγητη μείωση αποδοχών συνιστά βλαπτική μεταβολή των όρων της συμβάσεως εργασίας και όχι μόνον αν έγινε κατόπιν εφαρμογής ψηφιακής κάρτας. 9. Υπερωρίες - Νόμιμο ωράριο Το νόμιμο ωράριο δεν αλλάζει, ούτε η προσαύξηση 40% της υπερωρίας, ούτε το ανώτατο όριο του εβδομαδιαίου χρόνου απασχόλησης, όπως και το ανώτατο όριο υπερωριών που είναι 150 ώρες ετησίως. Η άρνηση των υπερωριών από τον εργαζόμενο μπορεί να γίνει αποδεκτή, όταν αυτή εξετάζεται μέσα πλαίσιο των ορίων της καλής πίστεως. Δεν μπορεί να επιφέρει καμία βλαπτική μεταβολή, δυσμενή διάκριση, αλλά ούτε και απόλυση του εργαζόμενου. 10. MY ERGANI και Ψηφιακά εργαλεία Στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ υποβάλλονται σε ψηφιακή μορφή τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για την εποπτεία της αγοράς εργασίας και ιδίως τα: α) η αναγγελία πρόσληψης του εργαζομένου β) κάθε μεταβολή στοιχείων της εργασιακής σχέσης του εργαζομένου με το έντυπο "Δήλωση Μεταβολής Στοιχείων Εργασιακής σχέσης" και ιδίως τα στοιχεία που σχετίζονται με μεταβολή αποδοχών, μετατροπή σύμβασης ορισμένου χρόνου σε αορίστου, μετατροπή μερικής - εκ περιτροπής σε πλήρη απασχόληση, αλλαγή ειδικότητας, μεταβολή προσώπου του εργοδότη, ωράριο εργασίας στο πλαίσιο συστήματος διευθέτησης χ. ε. γ) η αναγγελία της λύσης της σύμβασης εργασίας (απόλυση ή οικειοθελής αποχώρηση ή λήξη συμφωνημένου χρόνου ή κοινή συμφωνία που γίνεται με την υποβολή του εντύπου "Έντυπο λύσης της σχέσης εργασίας" δ) η ψηφιακή οργάνωση του χρόνου εργασίας ε) το μητρώο παραβατικότητας στ) το λευκό μητρώο συνεπών επιχειρήσεων ΠΕΡΣΕΑΣ ζ) στοιχεία για τον υπολογισμό των ετήσιων μονάδων εργασία (ΕΜΕ) Ο εργαζόμενος έχει πρόσβαση και πληροφορείται και αποθηκεύει όλες τις δηλώσεις που υποβάλλει ο εργοδότης στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, καθώς και εν γένει όλα τα στοιχεία της εργασιακής του σχέσης που τηρούνται στο ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, μέσω του ΠΣ "my ergani" που είναι διαθέσιμο μέσω της σχετικής ιστοσελίδας και της σχετικής ηλεκτρονικής εφαρμογής. Επί πλέον ο εργαζόμενος δύναται να λαμβάνει απευθείας στην κινητή του συσκευή ειδοποιήσεις για κάθε νέα δήλωση του εργοδότη, η οποία τον αφορά, εφόσον έχει εγκαταστήσει την ηλεκτρονική εφαρμογή. Δημιουργείται ειδική ηλεκτρονική εφαρμογή με την ονομασία "my erganι", μέσω της οποίας κάθε εργοδότης δύναται να χρησιμοποιεί το ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ. Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη δωρεάν και μπορεί να εγκατασταθεί σε "έξυπνες" κινητές συσκευές. 11. Υγεία και ασφάλεια Ο νόμος εισάγει νέες προδιαγραφές ασφάλειας και υποχρεωτική εκπαίδευση σε πρώτες βοήθειες ΚΑΡΠΑ κλπ. Όλες οι υποδείξεις τεχνικού ασφαλείας και γιατρού εργασίας θα τηρούνται πλέον ψηφιακά. Το όριο εργαζομένων για να ασκεί ο ίδιος ο εργοδότης καθήκοντα τεχνικού ασφαλείας, μειώνεται από 50 σε 20 άτομα. Παράλληλα καθίσταται υποχρεωτική η παρουσία συντονιστών ασφάλειας και υγείας σε μεγάλα τεχνικά έργα. 12. Χρόνος προετοιμασίας Οι επιχειρήσεις - εργοδότες που έχουν ενταχθεί στο μηχανισμό της ψηφιακής κάρτας και την έχουν ενεργοποιήσει δύνανται να συμφωνούν εγγράφως με τους εργαζομένους τους ευέλικτη προσέλευση μέχρι χρονικό διάστημα 120 λεπτών ημερησίως. Στις επιχειρήσεις - εργοδότες που ανήκουν στον κλάδο της βιομηχανίας ο χρόνος προετοιμασίας δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 30 λεπτά πριν από την έναρξη της εργασίας και τα 30 λεπτά μετά από τη λήξη της εργασίας. Στις λοιπές επιχειρήσεις όλων των κλάδων, ο χρόνος προετοιμασίας δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 10 λεπτά πριν από την έναρξη και τα 10 λεπτά μετά τη λήξη της εργασίας. Η σήμανση της ψηφιακής κάρτας πρέπει να πραγματοποιείται α) κατά την έναρξη του δηλωθέντος ωραρίου, μετά από τον χρόνο προετοιμασίας προς ανάληψη εργασίας και β) κατά τη λήξη του δηλωθέντος ωραρίου, πριν από τον χρόνο προετοιμασίας προς αποχώρηση. 13. Απαλλαγή ασφαλιστικών εισφορών των προσαυξήσεων Πρόσφατα με το άρθρο 41 του ν. 5184/25 απαλλάσσονται από ασφαλιστικές εισφορές τα ποσά των προσαυξήσεων των επιδομάτων νυκτερινής εργασίας, αμοιβής Υπερεργασίας, Υπερωρίας και προσαυξήσεως αμοιβής για εργασία κατά τις Κυριακές και αργίες, όλων των εργαζομένων οι οποίοι απασχολούνται με καθεστώς πλήρους απασχόλησης. Από το άρθρο 173 του νέου νόμου επεκτείνεται η απαλλαγή από ασφαλιστικές εισφορές και για όσες προσαυξήσεις προβλέπονται από συλλογικές συμβάσεις ή χορηγούνται οικειοθελώς από τον εργοδότη. 14. Επίδομα κυοφορίας και λοχείας Από το άρθρο 75 του νέου νόμου προβλέπεται ότι το επίδομα κυοφορίας και λοχείας των μητέρων θα καταβάλλεται εφεξής από τον ΕΦΚΑ ακόμη και αν η εργαζόμενη έχει αλλάξει εργοδότη ή ασφαλιστικό φορέα, μέσω της αναγνώρισης του ενιαίου χρόνου ασφάλισης. 15. ΔΥΠΑ Στα άρθρα 65, 66, 67 του νέου νόμου περιλαμβάνονται οι υποχρεώσεις της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥΠΑ) προς τους αναζητούντες εργασία, η καταβολή εισφορών για μακροχρόνια ανέργους, η επαγγελματική κατάρτιση, η αναβάθμιση δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού κλπ. 16. Κύρωση διεθνών συμβάσεων Με τα άρθρα 46, 47, 48 του νόμου κυρώνονται από τη χώρα μας οι Διεθνείς Συμβάσεις εργασίας της ΔΟΕ (Διεθνής Οργάνωση Εργασίας) αριθ. 155, 156 και 191 για την ασφάλεια και υγεία στην εργασία. 17. Επιθεώρηση εργασίας Από το άρθρο 60 του νέου νόμου προβλέπεται ότι για διάστημα 10 ετών από την ίδρυση της Επιθεώρησης Εργασίας ως ανεξάρτητης αρχής (ν.4808/21) οι υπάλληλοι της Επιθεωρήσεως εργασίας συμμετέχουν στη διενέργεια ελέγχων και διατίθενται για την εν γένει εκπλήρωση της αποστολής του ΣΕΠΕ, εξακολουθούν να υποστηρίζουν τις υπηρεσίες της Επιθεώρησης εργασίας, κατά τη διενέργεια των ελέγχων και την εν γένει εκπλήρωση της αποστολής της, με τους ίδιους όρους, υποχρεώσεις και δικαιώματα, όπως προβλέπει ο ν. 4808/21. 18. Ιατροί εργασίας Απλοποίηση των προϋποθέσεων για την επέκταση των ειδικοτήτων που μπορούν να ασκούν καθήκοντα ιατρού εργασίας. Από τα άρθρα 34 και 35 προβλέπεται ότι οι ιατροί εργασίας παρέχουν υποδείξεις γραπτά ή προφορικά στους εργαζόμενους, σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για τη σωματική και ψυχική υγεία αυτών. Τις γραπτές υποδείξεις και συμβουλές προς τους εργοδότες ο Ιατρός εργασίας καταχωρεί στο ειδικό βιβλίο. Επίσης ο Ιατρός εργασίας ενημερώνει άμεσα εργοδότη και εργαζομένους για ασθένειες των εργαζομένων που οφείλονται στην εργασία. Αντίγραφο τηρείται και στο φάκελο του εργαζομένου. 19. Ψηφιακή κάρτα Ο νόμος διευκολύνει την εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας. Παρέχεται η ευχέρεια ευέλικτης προσέλευσης έως 120 λεπτά με συμφωνία. Ακόμη χρόνο προετοιμασίας 30 λεπτά στη βιομηχανία και 10 λεπτά στους λοιπούς κλάδους. Ακόμη τρεις μονές σημάνσεις το μήνα χωρίς κυρώσεις. Η μείωση των αποδοχών, λόγω χρήσης της κάρτας θεωρείται άκυρος. Καταργείται η υποχρέωση διατήρησης έντυπων εγγράφων που υπάρχουν ηλεκτρονικά.
ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου – Εργατικά – Εργατική νομοθεσία – Ασφαλιστική νομοθεσία – ΣΣΕ – Αποδοχές – Μισθός – Ημερομίσθιο – Επιδόματα – Συνταξιοδότηση – ΙΚΑ – ΕΑΕΔ Περιοδικό Εργατικού και Ασφαλιστικού Δικαίου
